مقدمــــه

ایجاد و گسترش فضاهای شهری موثر، کارآمد و پویا از جمله مباحثی است که مورد توجه معماران، طراحان و برنامه ریزان بوده و هست. فضاهای شهری که بعنوان بطن حیات اجتماعی و شهری امروزی مطرحند، دارای ابعاد مختلفی می باشند، اما به نظر می رسد در کشور ما بجز معدود مواردی در حیطه طراحی شهری، همچنان به تعاریف نظری موضوع پرداخته و کمتر به مردم، فعالیتهای اْنان و فضاهای ویژه آنان توجه کرده ایم. چنانچه همگان بدان اذعان داریم، لازمه باور و توجه به موضوعی، شناخت کامل و شفاف سازی ابعاد مختلف و تاثیر و تاثرات آن بر محیط و مخاطبین است.

پرسش اساسی نیز ازهمین نقطه آغاز میگردد؛ ابعاد مختلف فضاهای شهری چیست و این ابعاد چه تاثیری بر وجوه مختلف یک شهر خواهد گذاشت؟ و آیا اساسا شناخت موارد فوق می تواند جایگاهی در طراحی فضاهای شهری داشته باشد یا خیر؟

ادامه مطلب...

فضاهای شهری گرهها و مسیرهائی هستند که ضمن محصور بودن، باید از فعالیت و سرزندگی نسبی هم برخوردار باشند. چنین فضاهائی لزوماً باید دارای ویژگیهای خاص فیزیکی و ادراکی باشند تا بتوانند سرزندگی را در خود پدید آورده و حفظ کنند. (Lan Bentley) در واقع پدیدهئی است که خود را بهصورت عینیتی باورپذیر به استفاده کنندگانش مینمایاند.

طراحی شهری دانشی است که ارتقاء کیفیت محیط را براساس ادراک و رفتار مردم، کارشناسان و مدیران برنامهریزی میکند (1). آفرینش و ساخت یک فضای شهری باید با عملکردها و فعالیتهای انسانی هماهنگ باشد و از لحاظ فیزیکی همه? شرایط لازم برای حضور انسانیها را دارا باشد. این تأکیدی بر تعریف منظر شهری بهمثابه عینیتی است که مستقل از انسان وجود دارد و توسط او درک میشود. (?). منظر یک فضای شهری شامل کلیه? اطلاعات موجود از آن فضا است که توسط حواس دریافت شده، در فرایند اردارک پردازش میگردد. منظر بهعنوان فرستنده، در برگیرنده? اطلاعات گوناگونی است که میتوان آنها را به دو دسته? عناصر فیزیکی کالبدی و عوامل انسانی تقسیم کرد.ادامه مطلب...

هنگامی که صحبت از سیمای شهر به میان می آید آنچه از شهرهای امروزی در ذهن تداعی می شود ملغمه ای است از طرح ها و رنگ ها و فرم هایی که بی هیچ محتوایی عمیق، زشتی و نابهنجاری را با چشم و ذهن شهروندان عجین ساخته است.

بی شک این نابهنجاری نتیجه افول ارزش های زیبایی شناسی در بستر فرهنگی جامعه ایرانی معاصر است. بجاست تا پس از بررسی معیارهای زیبایی شناسانه خلق هنر و معماری به بررسی این مقوله در مورد معماری امروز ایران بپردازیم.

معیارهای زیبایی شناسی در طول تاریخ بی شک نشات گرفته از دو سرچشمه اند:

?) بنیان های معرفت شناسی و نوع نگرش به هستی

?) آبشخورهای فرهنگی

اینکه تبلور فرهنگ و جهان بینی هر دوره در زیبایی شناسی هنر و معماری بروز می کند و زمینه ایجاد تمدن می شود. اگر تمدن را تبلور بیرونی فرهنگ بدانیم و آن را گویای هویت مردمان هر سرزمین برشمریم آنگاه واضح است که به چه دلیل معماری هر سرزمین متجلی کننده هویت آنهاست. ایران امروز را با برج آزادی می شناسند، ایفل سمبل پاریس است و یا اپرای یرن اتزن نماد سیدنی و استرالیا است. دلیل همه اینها که برشمردیم اینست که بیان زیبایی شناسانه معماری، فرهنگ و اندیشه یک ملت را در خود جای می دهد و آن را ساری و جاری می کند.

با مروری گذرا بر معیارهای زیبایی شناسی پیشامدرن و مدرن می توان به راحتی تاثیر نوع نگرش به طبیعت و محیط پیرامون بر معیارهای زیبایی شناسی را دریافت. در اندیشه پیشا مدرن چه در اروپا و چه در ایران، زیبایی بر پایه الگویی بنیادین در عرصه هنر به معرض بروز می رسید که می توان وجود این الگو را به واسطه بستر شناخت شناسی تعبیر و تفسیر کرد. در اندیشه پیشا مدرن، هستی حقیقتی متعالی فرض شده بود که انسان می بایست با فعال کردن ذهن، خود را به دریافتی از آن حقیقت والا نزدیک کند. نگاه انسان پیشا مدرن به طبیعت، کلیتی با نظم متقارن بود و انطباق ذهنیت با محیط پیرامون چنان تاثیری در عرصه زیبایی شناسی گذارد که تقارن، وضوح و خوانایی معیارهای زیبایی شناسی شدند. پالادیو در رنسانس به این مساله معترف است و می گوید آنچه در طبیعت و هستی پیرامون ما خلق شده متقارن است و کالبد فیزیکی انسان ها نیز متقارن خلق شده پس تقارن کمال است و بایست در هنر و معماری به عنوان یک الگو متجلی شود. ادامه مطلب...

بسیاری  از ما  در شهرها زندگی می کنیم  ، ولی هنگامی که با کمی  دقت به اطراف خود نگاه می کنیم ، در می یابیم  شهرها تبدیل  به موزه هایی  شده اند که نازیبایی ها  را به نمایش  گذاشته اند. به هنگام طلوع آفتاب ، کوچه ها و خیابانها با دستان  زحمت کش و پرکار نیروهای خدماتی شهرداری از آلودگی ها پاک می  شوند  و در انتهای  روز ، تمامی  سطح کوچه و خیابانها  پر از زباله می  شود . کمتر کوچه و خیابانی را  می توان  یافت  که با گل و گیاه و با نظمی در خور تحسین  آراسته شده باشد  ، به گونه ای که با عبور از آن ، روح انسان تلطیف یابد. در نمای  ساختمان ها خبری از بکارگیری فضای  سبز نیست  و بسیاری از مردم  اطلاعاتی  در خصوص زیبا سازی  و طراحی  فضای  سبز ندارند و خلاصه کلام آنکه  خبری از خلاقیت  انسان ها  برای زیبا سازی  شهر  نیست.

بسیاری  از ما  در شهرها زندگی می کنیم  ، ولی هنگامی که با کمی  دقت به اطراف خود نگاه می کنیم ، در می یابیم  شهرها تبدیل  به موزه هایی  شده اند که نازیبایی ها  را به نمایش  گذاشته اند. به هنگام طلوع آفتاب ، کوچه ها و خیابانها با دستان  زحمت کش و پرکار نیروهای خدماتی شهرداری از آلودگی ها پاک می  شوند  و در انتهای  روز ، تمامی  سطح کوچه و خیابانها  پر از زباله می  شود . کمتر کوچه و خیابانی را  می توان  یافت  که با گل و گیاه و با نظمی در خور تحسین  آراسته شده باشد  ، به گونه ای که با عبور از آن ، روح انسان تلطیف یابد. در نمای  ساختمان ها خبری از بکارگیری فضای  سبز نیست  و بسیاری از مردم  اطلاعاتی  در خصوص زیبا سازی  و طراحی  فضای  سبز ندارند و خلاصه کلام آنکه  خبری از خلاقیت  انسان ها  برای زیبا سازی  شهر  نیست.ادامه مطلب...

بشر را از دوران ماقبل تاریخ تا کنون همواره سعی کرده است تا نور را به تاریکی بیاورد و شب را همچون روز روشن گرداند.بعدها بشر در این زمینه از تکنولوژی بهره گرفت و با دستیابی به نور حاصله از الکتریسیته ، امکانات نامحدود بسیاری پدید آورد.«موتوکوایسهی» یکی از طراحان موفق اهل توکیو ، عقیده دارد : « نور همیشه زیباست ، اما روشنایی در عین زیبایی میتواند زشت هم باشد.» برای مثال به عقیده بعضی افراد ، نورپردازی بناهای تاریخی ، نه تنها باعث زیبایی بیشتر آنها نمیشود ، بلکه سبب لکه دار شدن محدوده و حیطه هنر معماری نیز می شود.

ادامه مطلب...

بخش مهمی از پروژه‌های عمران شهری، به پروژه‌های طراحی شهری اختصاص دارد که در زیر این عنوان ،کلان پروژه‌های سیما و منظر شهری ،شامل کف‌سازی‌ها، تجهیز گذرها و استقرار و نصب اثاثیه? عمودی شهری تعریف شدنی‌اند.

 پیشگفتار

بخش مهمی از پروژههای عمران شهری، به پروژههای طراحی شهری اختصاص دارد که در زیر این عنوان کلان پروژههای سیما و منظر شهری شامل کفسازیها، تجهیز گذرها و استقرار و نصب اثاثیه? عمودی شهری تعریف شدنیاند. بیشتر پروژههای مرتبط با سیما و منظر شهری، چه از نظر اجزائی و چه از نظر بهرهبرداری پروژههای عمرانی کوتاهمدت و میانمدت بهشمار میروند؛ به همین منظور سالانه بخش مهمی از اقلام هزینههای عمرانی شهری را به خود اختصاص میدهند و گاه کار بدینجا میانجامد که از رهگذر پیشبینیهای نادرست در طراحی یا محاسبات فنی شهرسازی، شاهد هدر رفتن منابع و اعتبارات عمرانی در این بخش باشیم و با توجه به اینکه این بخش از فعالیتهای عمرانی اغلب در ذهن شهروندان تعریف مشخصی مانند احداث یک پل، خیابان، بزرگراه و ... ندارد، این شیوه میتواند به واکنشهائی بعضاً نامطلوب بیانجامد به ویژه آنکه بسیاری از تغییرات در حوزه? سیما و منظر شهری بهدرستی درک و احساس نمیشوند. ضرورت این نوع پروژهها و پردازش برنامهریزیشده? آنها از جمله نکاتی است که میتوان از منظر اقتصاد شهری به آن توجه کرد. ادامه مطلب...

شهرک Courtside Village، یک طرح شهری 70 آکری است که در محدوده شهری "سانتا روزا" در کالیفرنیا با جمعیت 140000 نفر در حال اجرا است. در این طرح، خصوصیات سنتی احیاء شده بسیاری به چشم می خورد که شمه ای از آن به این قرار است:

-- خیابانهای باریک با عرض 30 فوت با محدوده پارکینگ در دو سو و گلوگاه هایی در سر چهار راهها

-- حداقل پس روی (10 فوت) بهمراه ورودی رو به جلو در خانه ها

-- همسایگی های مختلط. خانه ها از 1100 تا 2400 فوت مربع متغییرند.

-- احداث  واحدهای سنتی، دلخواه می باشد و شهرک دارای واحدهای اجاره ای چند خانواری خواهد بود. ساخت واحدهای سنتی روی گاراژها نیز بنا به تمایل مشتری است.ادامه مطلب...