چکیده:

در شرایط ایران شهرسازی مشارکتی با سوء تعبیرها و کژفهمی‌های گسترده‌ای روبه روست و عمدتاً طرح‌هایی که تنها پیش‌فروش واحدهای ساختمانی هستند، مشارکتی تلقّی می‌گردند. در این مقاله سعی شده ابعاد اصلی شهرسازی مشارکتی هماهنگ با شرایط ایران، شناسایی گردیده و به نحوی قابل اجرا در یک طرح شهری ارائه گردد. سپس به عنوان نمونه، برای بافت قلعه آبکوه مشهد که نوعی از اسکان غیررسمی محسوب می‌شود، نوع مداخله و راهبردهای اصلی ساماندهی با روش مشارکتی تعیین گردیده و ساختار تهیه طرح با توجه به محورهای شهرسازی مشارکتی پیشنهاد گردد. این مقاله می‌کوشد گام‌های نخست برای تدارک طرحی مشارکتی را - که شامل تشکیلات اجرایی طرح، شناسایی بهره‌وران، حقوق و تکالیف آن‌ها و نیز راهبردهای ساماندهی بوده- بردارد. فرایند طی شده برای تدوین طرحی مشارکتی در قلعه آبکوه با توجه به این که هماهنگ با شرایط ایران می‌باشد، برای بسیاری از بافت‌های شهری ایران قابل الگوبرداری است.

کلمات کلیدی : شهرسازی مشارکتی - محورها و اصول -کاربردهای ویژه - ساختار طرح ساماندهی - قلعه آبکوه مشهد

هادی سعیدی رضوانی / نشریه هنرهای زیبا / شماره 28

 برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/Main_8PArt_8965saiedi.pdf

چکیده:

مشارکت ، درحال حاضر ، جایگاه مهمی در نظریه های شهرسازی یافته است. شهرسازی مشارکتی، رویکردی است که در کشورهای پیشرو در امر مشارکت ، همپای مشارکت سیاسی و اجتماعی، به پیش می رود. در یان مقاله، با بررسی برخی از مهم ترین نظریه های شهرسازی مشارکتی، با توجه به شرایط ایران تلاش شده است تا به انگاره ای تلفیقی دست یابیم تا به وسیله آن، بتوان هم نظریه های مشارکت را با یکدیگر مقایسه نمود وهم جایگاه ایران را در زمینه شهرسازی مشارکتی مشخص کرد. انگاره تلفیقی مذکور، 3 دسته اصلی برای مشارکت تحت عناوین مشارکت شعاری، مشارکت محدود و مشارکت واقعی ، ارائه می کند. نظریه های " شری ارنشتاین" و "دیوید دریسکل" بیان نسبتاً کاملی از اجزای هر سه دسته فوق را عرضه می کنند و نظریه میانجی گری ، با ارائه تعریفی جدید از برنامه ریزی مشارکتی و تشخیص مرزبندی دقیق آن با سایر انواع مشارکت ، از جمله مشارکت عمومی و مشاوره عمومی، راهنمایی مناسب برای رسیدن به مشارکت واقعی، به دست می دهد. همچنین سعی شده است تا موقعیت طرح های شهر سازی کشور که با عنوان طرح های مشارکتی مطرح می شوند در این انگاره تعیین گردد. براین اساس، جایگاه آن چه به عنوان طرح های مشارکتی ، در شهرسازی کشور مطرح است، در انگاره تلفیقی ارائه شده کاملاً منطبق با شرایط مشارکت شعاری تشخیص داده شده است و بیشتر معیارهای ارزیابی مطرح شده در انگاره تلفیقی ، طرح های مشارکت شعاری قرار می دهد.

کلمات کلیدی : شهرسازی مشارکتی - مشارکت شعاری ـ مشارکت محدود ـ مشارکت واقعی ـ نردبان مشارکت

دکتر سید محسن حبیبی – هادی سعیدی رضوانی / نشریه هنرهای زیبا / شماره 24

برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/7fe1e68b-241f-4f50-b667-37dee8dbd208ISSN%201025-9570-24-015.pdf

چکیده:

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) روشی است منعطف، قوی و ساده که برای تصمیم گیری در شرایطی که معیارهای تصمیم گیری متضاد انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه می سازد، مورد استفاده قرار می گیرد. این روش ارزیابی چند معیاری، ابتدا در سال 1980 به وسیله توماس ال ساعتی پیشنهاد گردید و تاکنون کاربردهای متعددی در علوم مختلف داشته است. در این مقاله، کاربرد مشخصی از این روش در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، یعنی در انتخاب مکان مناسب برای اسکان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی با توجه به سادگی، انعطاف پذیری، به کارگیری معیارهای کیفی و کمی به طور همزمان و نیز قابلیت بررسی سازگاری در قضاوت ها می تواند در بررسی موضوعات مربوط به برنامه ریزی شهری و منطقه ای کاربرد مطلوبی داشته باشد.

کلمات کلیدی : ارزیابی - چند معیاری - فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - کاربرد در شهرسازی - مکان یابی

دکتر اسفندیار زبردست / استادیار گروه آموزشی شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران / نشریه هنرهای زیبا / شماره 10

برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/5a2bd2be-9f68-4ec8-809f-08246b7c1ee5ISSN%201025-9570-10-013.pdf

چکیده:

نشانه شناسی از دانش های نوینی است که اخیراً به حیطه پژوهش ها وارد گردیده است. در شهرسازی نیز استفاده از این دانش، کم و بیش باب گردیده است؛ زیرا نشانه شناسی می تواند به عنوان ابزاری کارآمد جهت تولید داده های کیفی از شهرها بپردازد. در این نوشتار ابتدا با مروری اولیه بر مفاهیم پایه نشانه شناسی و با استناد به مبانی نظری نشانه شناسی سوسور، شاخص های سوسور در نشانه شناسی دسته بندی می گردند. سپس به انواع نشانه شناسی از دیدگاه امبرتواکو پرداخته می شود، در انتهای این مرحله با توجه به پیشرفت های اخیر در زمینه پژوهش های معاصر و گستردگی آنها تقسیم بندی ششگانه ای معرفی می شود. در انتها ، برای هر یک از انواع نشانه شناسی تبیین شده به تعریف ، تحلیل مفاهیم سوسوری و در انتها به تفسیر شهرسازی آن، یا کاربرد هر نوع نشانه شناسی در شهرسازی پرداخته می شود.

کلمات کلیدی : شهرسازی – شهرشناسی – فردینان دوسوسور – نشانه شناسی

بیتا جمالپور / نشریه هنرهای زیبا / شماره 24

برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/6141c2d9-f7c5-4b08-93f9-cf21d707a2beISSN%201025-9570-24-045.pdf

چکیده:

انسان از آغاز شهر نشینی همواره سعی نموده کیفیت زندگی در محیط زیست خود را بهبود بخشد. این تلاشها در طیف وسیعی گسترده شده است. از نظریات تخیلی و خیال پردازانه «آرمانشهرها» توسط فلاسفه‘ دانشمندان و هنرمندان در سر تا سر تاریخ‘ تا فعالیتها و اقدامات عملی و یا عملکرد گرایانه دهه ها ی اخیر توسط متخصصین مختلف (نظیر پزشکان ‘ متخصصین محیط زیست‘ برنامه ریزان و غیره) ‘ لیکن انقلاب صنعتی‘ زمینه ای را بوجود آورد که انجام اقدامات فوق را در شهرهای معاصر به مراتب حساستر و حیاتی تر نمود. یکی از اقداماتی که در این زمینه موفقیت چشمگیری در دنیا کسب نمود پروژه «شهرهای سالم» است. مفهوم این ایده این است که شهر مکانی است که توانائیها و موقعیتهای انسان را شکل می دهد و علاوه بر آن هر شهر یک زندگی ‘ روح‘ حیات و حتی شخصیت خاص به خود را دارد . بنابراین باید هر شهر را در کلیت آن شناخته و به عنوان محل زندگی آن را شکل داد. در این مقاله‘ بر اساس موفقیت پروژه شهر سالم در اروپا و سایر نقاط جهان‘ پیشنهاد می شود این ایده به عنوان وسیله موثر و جامعی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و رفاه ساکنین شهرها و مالا ایجاد یک محیط با کیفیت مطلوب پایدار بطور جدی توسط مسئولین محلی در شهرهای جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی :  Healthy Cities ـ آرمانشهر ها ـ پروژه شهرهای سالم ـ شهرسازی – شهرهای سالم

نویسنده : دکتر سید حسین بحرینی

برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/065def4b-fb17-443d-a73f-6bd15c8220fcISSN1025-8620-17-004.pdf

چکیده:

شهر تهران در سالهای اخیر مواجه با تغییرات عمده ای در ابعاد کالبدی – فضایی بوده است. فعالیتهای برج سازی سالهای اخیر را می توان به عنوان یکی از بارزترین مراحل در روند تغییرات فوق تجزیه و تحلیل کرد. اگرچه برج سازی می تواند به بخشی از مسائل شهری نظیر کمبود زمین و مسکن تا حدی پاسخ دهد، اما این پدیده می تواند مسائلی را نیز به دنبال داشته باشد. در این راستا، ارزیابی برجهای احداث شده می تواند به شناخت نقاط قوت و ضعف این پدیده منجر شود. مقاله حاضر ضمن تبیین فعالیتهای برج سازی در تهران، به ارزیابی اثرات کالبدی - فضایی برجها در محلات فرمانیه و کامرانیه پرداخته و پس از شناخت نقاط قوت و ضعف آن ، به ارائه اصول و معیارهای کلی در جهت این فعالیت می پردازد. ارزیابی انجام شده بر اساس معیارهای شش گانه : (1) سیمای شهری و کیفیت محیط شهری ، (2) عوارض زیست – محیطی ، (3) شبکه ارتباطی و دسترسی ، (4) دسترسی به خدمات شهری ، (5) ایمنی ، و (6) توجیه اقتصادی صورت گرفت. در قالب نتیجه گیری مقاله، باید گفت که علی الاصول افزایش تراکم و بهره گیری از امکانات بالقوه موجود در بافتهای شهری ، قابل توجیه است. با این حال ، فعالیتهای برج سازی در تهران ، نقاط ضعف مشخصی داشته ومعیارهای لازم در فرایند برنامه ریزی و طراحی شهری مورد توجه جدی قرار نگرفته است. برج سازی می باید با سیاست های تعریف شده توسعه شهری همسو باشد. اصول شهرسازی و توسعه شهری حکم می کند تا در ابعاد کالبدی – فضایی برج سازی ، مقولاتی نظیر سیما و هویت شهری، اصول افزایش تراکم، تقسیمات کالبدی شهری ، ایمنی، حمل و نقل و ترافیک، محیط زیست، تأمین زیرساخت های شهری و دسترسی به خدمات و تجهیزات شهری مورد توجه قرار گیرند.

کلمات کلیدی : ارزیابی – برج – برج سازی – برنامه ریزی – تراکم – تهران – شهرسازی – فضایی – کالبدی – مسکونی

دکتر محمد مهدی عزیزی / استادیار گروه شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران / نشریه هنرهای زیبا / شماره 4 و 5

برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

گسترش چشمگیر شهرنشینی در سال های اخیر به ویژه افزایش جمعیت مهاجر در ابرشهری چون تهران، مسائل و مشکلات بسیاری را برجای گذاشته است. روند سریع هجوم به شهرها و فقدان منابع کافی و نزول استاندارد زندگی، مسائل و مشکلات خاصی را در زندگی شهری پدید آورده است؛ کمبود مسکن، آلودگی هوا، معضلات ترافیکی، وجود بافت های فرسوده شهری، کمبود فرصت های فراغتی و تفریحی و ورزشی، افزایش جرائم و انحرافات اجتماعی، کمبود مراکز بهداشتی و درمانی، آلودگی های زیست محیطی و مشکلات دیگر از این دست، بخشی از مشکلات حل نشده زندگی شهری است. مدیریت شهری امروزی در شهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهند بود با روش های سنتی و معمول گذشته در ارائه خدمات یک سویه موفقیتی حاصل کنند. برخلاف بسیاری از واژگان علوم اجتماعی، مشارکت participation واژه یی است که به رغم تنوع در مصادیق آن در مورد فضای مفهومی اش ابهام چندانی وجود ندارد و این مفهوم در یک نگرش کلی و عام عبارت است از؛ «کنشی قصدمند، هدفدار، ارادی، ارزشی با خصوصیات متعامل بین کنشگر و زمینه محیطی و اجتماعی اش جهت نیل به هدفی معین و مشترک.» (محسنی تبریزی، ????؛ ??)

به رغم ضرورت توسعه مشارکت شهروندان در اداره شهر این مفهوم یعنی امکان ورود سازمان یافته شهروندان در پذیرش مسوولیت شهری در سطوح «مشارکت در اندیشه، اظهارنظر، پیشنهاد، تصمیم گیری، برنامه ریزی و اجرا، نظارت بر پروژه های شهری» با موانع بسیاری مواجه است که فرصت صعود شهروندان از پلکان مشارکت را محدود می کند، ذیلاً به بخشی از آن اشاره می شود؛ ادامه مطلب...