دراواخر قرن نوزدهم ، ازجمله راه حلهایی که برای بسیاری ازمسائل سکونت درشهر پیشنهاد شد، فکرایجاد شهرهای باغ مانند بود . اساس این فکر براین اصل قرار داشت که مالکیت زمین های بایر، به شهر تعلق گیرد وعواید حاصل ازافزایش قیمت زمین ، ازآن شهر باشد تا گسترش شهر دستخوش سودجویی زمین خواران نشود.

فکرایجاد شهرهای باغ مانند که ازجانب ابنزرها وارد انگلیسی پیشنهاد شد ، با شکلی که این فکر عملاً به خود گرفت، متفاوت است . هاوارد نظریه خودرا درکتاب (( فردا،راهی مسالمت آمیز برای رفرمی حقیقی)) درسال 1898 منتشر کرد. با توجه به عنوان کتاب ، پیشنهاد هاوارد اقدام به امری بزرگ بود، یعنی رهایی ازجنبه های مضر انقلاب صنعتی واز میان بردن محلات فقیرنشین وپرجمعیت که زاییده بسط لجام گسیخته صنعت بود. تمام این امورمی بایست طوری صورت گیرد که دشمنی هیچ دسته ای حتی مالکین را مطرح نسازد. وی می خواست ثروت عمومی را با تغییر کامل ارزش املاک اعتلاء دهد ودراین امر حتی منتظر نشد تا حزبی که با نظریات وی موافق است قدرت را دردست گیرد. دراین کتاب، هاوارد پیشنهاد کرد کارخانه ها به نواحی دست نخورده روستایی منتقل شوند ومردم برای کار وزندگی به این نقاط مهاجرت کنند. این همان موضوعی است که درکتاب فرانک لوید رایت نیز مطرح شده است . هاوارد در طرح شهرهای باغ مانند خود، شهر را به صورت چنددایره متحد المرکز تصویرکرد. بناهای عمومی شهر درمرکز این دوایر در دور میدانی قرار می گرفتند.بین دایره میانی ودایره بیرونی ،خیابان اصلی شهر به عرض 135 متر قرارمی گرفت که واجد چمن ودرختانی به عنوان سایه بان بود .خود دایره بیرونی ، نواحی زراعی شهر را به وجود می آورد ، وقسمتی نیز برای کارگاهها وکارخانه ها پیش بینی شده بود. درپارکی مدور درمیان شهر، بناهای عمومی بزرگ ساخته می شدند وتالاری نیزبرای کنسرت ، سخنرانی، تأتر ، کتابخانه وغیره که برای هریک محوطه ای نسبتاً بزرگ تعلق می گرفت ، اختصاص یافته بود. ادامه مطلب...

مطالعات نشان می دهد که دیدگاه ها و برنامه های مهار مهاجرت روستا- شهری «شهر بسته»، تمرکززدایی و مهاجرت معکوس «اسکان مجدد» هر روز ناکارآمدی اش نمایان تر می شود و روز به روز بیشتر اجتناب ناپذیر بودن رشد شهری درک می شود، به خصوص آنکه در عرصه جهانی شدن و فشردگی زمان و مکان این رشد در خدمت بازتولید سرمایه داری قرار گرفته است و در شرایط پیوستگی عملکردی- کارکردی فضاها به هم، کلانشهرها در نوک بردار ادغام در بازار جهانی قرار گرفته اند و سرمایه داری برای بازتولید بیشتر، اجتماعات کلان شهری را در خدمت می گیرد. بنابراین از شهرنشینی رو به رشد و فراگیر گریزی نیست.

مساله این است که این رشد فراگیر همراه با چالش های جدی، اجتماعی- کالبدی، اقتصادی و فرهنگی و زیست محیطی است. سال ها است اجماع فکری کارشناسانه یی برای چاره اندیشی حل مسائل زندگی شهرنشینی را در کارآمدی مدیریت شهری نشانه رفته است. به عبارتی رهیافت ها و روش های برون رفت از ناپایداری شهرنشینی وابسته به ظرفیت سازی و توانمند بودن مدیریت شهری است. ادامه مطلب...

تاریخچه پیدایش جلفا

پس از آنکه در سال 1603 میلادی گروهی از ارامنه ساکن در خاک عثمانی به دستور شاه عباس به ایران مهاجرت کردند برخی از شخصیتهای برجسته ارامنه به دربار شاه درآمدند و با دلجویی او روبرو شدند و ارمنیان ساکن در مناطق شرق و جنوب ارمنستان به بخشهای مرکزی ایران کوچانده شدند. این اقدام باعث گردید تا مسیرهای تجاری باستانی که حتی پیش از سلسله ساسانی نیز کالاهای شرق را از طریق ارمنستان به روم منتقل من نمودند به مرکز ایران منتقل گردد.

حدود 3 هزار خانوار ارمنی در کنار زاینده رود جای داده شدند و محله جلفا را به یادگارزادگاه خویش بنا نمودند. ارامنه بتدریج در محل سکونت جدید خود کلیساها و خانه های زیبایی ساختند و نقشه بنای محله را به شیوه زیبایی معماری و مهندسی طرح کردند. خیابان طولانی از شرق به غرب کشیدند که به نام خواجه نظر عالی رتبه ترین مقام جافایی نامگذاری کردند که به ده بخش با کوچه های وسیع به نظر پیوند می خورد. محله های سنگتراشها ، تبریزیها ، ایروانیها ، چهارسو و کاسگ پس از رانده شدن برخی از ارامنه از مرکز شهر به دستور شاه عباس دوم شکل گرفت که بعدها به جلفای نو معروف شد. بخش عمده فعالیت ارامنه جلفا در مسیر تجارت بود به گونه ای که تجارت ابریشم در ایران رت به انحصار در آوردند و رقبای سختی برای بازرگانان انگلیسی و ارئپایی محسوب شدند. بدین ترتیب رشد و شکوفایی جلفا شهره آفاق شد و ارمنیان گروه گروه به سوی جلفا روانه شدند.ادامه مطلب...

خلاف مطالعات و تجربه های فراوان در زمینه «فرم شهر» و سازمان بصری شهری امروزی، می‌توان گفت که هنوز مبانی و روش‌های مطلوب، علمی و مورد قبول عام برای آن تدوین نشده است. در واقع به دلیل ابعاد وسیله کالبدی _ فضایی شهرهای جدید و دخالت نیروهای متعدد و متضاد در شکل‌گیری و توسعه آنها، نمی‌توان به سادگی کیفیت بصری و سیمای کالبدی شهرها را تحت بررسی، انتظام و نظارت قرار داد.

با افزایش ابعاد و وسعت کلانشهر‌ها، ترکیب انواع شهرک‌ها و حومه ها، توسعه بزرگراه‌ها، ترکیب انواع حرکت سواره و پیاده، افزایش سرعت در فضای شهری، توسعه ساختمان‌های بلندمرتبه، توسعه و تنوع وسایل حمل و نقل، تعدد و تنوع اثاثه شهری و مانند اینها، شرایط نوینی پدید آمده است که تحقق اهداف و موازین زیباشناختی را در سیمای شهرها بسیار دشوار و دست ‌نیافتنی کرده است.

علاوه بر اینها، دخالت نیرومند نیروهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در حیات شهرهای بزرگ، از جمله عواملی است که با اهداف برنامه ‌ریزی‌های شهری در تضاد قرار می‌گیرد.

از طرف دیگر، به دلیل طبیعت پیچیده و چند بعدی شهرهای کنونی، دانش شهرسازی نیز در معرض کشاکش رشته‌های مختلف مثل اقتصاد، مهندسی سازه، مهندسی ترافیک، جامعه‌ شناسی، برنامه‌ریزی، مدیریت، معماری، محیط ‌شناسی، جغرافیای شهری و غیره قرار گرفته است. در نتیجه نمی‌تواند به آسانی به اهداف مشترک و روش‌های مشترک دست پیدا کند. ادامه مطلب...

طراحی شهری دانش نسبتاً جدیدی است. تا پیش از انقلاب صنعتی، مفهوم شهر و ویژگی‌های آن در چهارچوب‌های معینی قابل تعریف و تبیین است. با انقلاب صنعتی (اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم)، و ظهور مفاهیم مربوط به تولید صنعتی و جای‌گرفتن کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در شهرها چهرة شهر‌ها دگرگون شد. افزایش جمعیت، آلودگی هوا، پیشرفت تکنولوژی و گسترش بی‌رویه شهرها باعث پایین آمدن کیفیت زندگی شهری و عوض شدن مفهوم شهر بود. به دنبال این تحولات، اولین تفکرات شهرسازی شکل گرفت. با این حال تنها پس از جنگ جهانی دوم و به دلیل گستردگی خرابی‌های ناشی از آن بود که طراحی شهری به عنوان یکی از علوم مربوط به شهر جایگاه ویژه‌ای در حل مسائل شهر پیدا کرد. پس از فروپاشی نظام سنتی شهرها، مسائل مربوط به شهر تا حد زیادی در قلمرو مهندسین و در اوایل قرن بیستم در حیطه کاری معماران بود. اما به مرور زمان و با شکل‌گیری مباحث و پارادایم‌های جدید، طراحی شهری،‌به عنوان یک دانش فرارشته‌ای و یک رشته مستقل دانشگاهی، اما در ارتباط مستحکم با معماری و برنامه‌ریزی وارد عرصة نظر و عمل شد.

در فرایند تصمیم‌گیری و اجرای تصمیمات برای شهر از دید مدیران شهری، طراحی شهری حدفاصل برنامه‌ریزی شهری و معماری محسوب می‌شود. طبق این نظر، مقیاس برنامه‌ریزی شهری، مقیاس کلان و براساس داده‌های آماری و پلان‌های دو بعدی است. اما طراحی شهری مقیاس محدودتری دارد و ایدة سه بعدی برنامه‌های تعین شده است. ادامه مطلب...

شهر, مکان زندگی و معیشت شهری و جایی است که در آن پدیده‌های ساخته دست انسان بر محیط طبیعی غلبه دارد.

بر اساس سرشماری‌های هندوستان, جایی شهر محسوب می‌شود که بیش از پنج هزار نفر جمعیت داشته باشد و بیش از 75 درصد از جمعیت آن به فعالیت‌های غیرکشاورزی اشتغال داشته باشند و تراکم آن نیز بیش از هزار نفر در هر کیلومتر مربع باشد. البته در این مورد استثناهایی نیز وجود دارد.

برنامه‌ریزی شهری را می‌توان هنر شکل دادن و هدایت و "رشد طبیعی شهر" دانست, امری که به موجب آن ساختمان‌ها و محیط‌های گوناگون ایجاد می‌شود تا به نیازهای مختلف اجتماعی, فرهنگی, اقتصادی و گذران اوقات فراغت و . . . پاسخ دهد و شرایط سالمی را برای زندگی طبقه ثروتمند و فقیر از نظر کار, تفریح و استراحت فراهم آورد و از این طریق موجب بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی اکثریت افراد بشر شود. ارسطو, زمانی این نظر را ابراز داشت که "شهر باید به منظور تامین امنیت و خوشبختی ساکنانش ساخته شود" این در حالی بود که افلاطون نیز گفته وی را چنین بیان کرده است: "شهر جایی است که انسان‌ها برای نیل به عاقبتی شرافتمندانه, به طور مشترک در آن زندگی می‌کنند."

اصطلاح برنامه‌ریزی شهری هم برای برنامه‌ریزی شهرهای جدیدی- شهرهایی که در زمینی بکر و دست نخورده ایجاد می‌شوند- و هم برای توسعه و بهبود شهرهای موجود در گسترش آنها بکار می‌رود.

منبع : سایت همکلاسی

تاریخچه شهرنشینی و شهرسازی

 1- کوچ نشینی بر مبنای صید و شکار

2- کوچ نشینی بر مبنای زندگی شبانی

3- کوچ نشینی بر مبنای ییلاق و قشلاق

4- کوچ نشینی بر مبنای کشاورزی ابتدائی

5- یکجانشینی بر مبنای کشاورزی و به گزینی مواد کشاورزی

شهر چیست ؟

شهر مجموعه‌ای از ترکیب عوامل طبیعی، اجتماعی و محیط های ساخته شده توسط انسان است که در آن جمعیت ساکن متمرکز شده است. جمعیت در این مجموعه به طور منظمی درآمده و آداب و رسومی را برای خود ابداع کرده است.

تعاریف مختلف شهری :1- تعریف عددی2- تعریف تاریخی3- تعریف حقوقی

1- تعریف عددی :

مرکزی از اجتماع نفوس که در نقطه‌ای گرد آمده و تراکم و انبوهی جمعیت در آن از حد معینی پایین تر نباشد. بر این اساس در بیشتر ممالک حد جمعیت شهر 2500 نفر است.

2- تعریف تاریخی :

برخی از علما معتقدند ، که مراکزی که از قدیم نام شهر به آن اطلاق شده است، به عنوان شهر شناخته می شوند.

3- تعریف حقوق :

در دوره‌های گذشته، شهرها دارای امتیازاتی بودند، که در روستاها نبود. مانند حق داشتن بازار و خدمات نظامی . ادامه مطلب...