ادامه مطلب...

انقلاب اسلامی 27 تغییرات عمیقی در تمامی شئون جامعه ما به وجود آورد. عرصه مدیریت شهری نیز از این تغییرات مستثنی نبود زیرا برای هماهنگی درنحوه اداره امور کشور ، تغییر در این عرصه ضروری می‌نمود. چنین بود که نهادهای قانونگذاری جمهوری اسلامی از اوان پیروزی انقلاب قوانین بسیاری را در ارتباط با شهرداریها و سازمانهای وابسته به آنها به تصویب رساندند.

از جمله آن می‌توان به لایحه قانونی راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران زیرنظرشهرداری تهران و نیز لایحه قانون احداث ترمینالهای مسافربری وممنوعیت تردد اتومبیلهای مسافربری بین شهری درداخل شهر تهران که به ترتیب در تاریخهای 28 خرداد 59 و 9 اردیبهشت 59 یعنی کمتر از دو سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط شورای انقلاب به تصویب رسیدند، اشاره نمود.

کمیسیون برنامه ریزی شهر فیلادلفیا از بخش ها و حوزه های مختلفی تشکیل شده است که هر کدام بطور جداگانه قوانین و چهارچوب های مدیریتی خاصی را دنبال می کنند و بطور کلی با هدف توسعه و بهسازی شهر به انجام وظیفه مشغولند در بخش زیر به بررسی چندین مورد از حوزه های مختلف این کمیسیون می پردازیم.

وظیفه کمیسیون برنامه ریزی:

کمیسیون برنامه ریزی فیلادلفیا مسئولیت هدایت و پیشرفت قانونمند توسعه را در این شهر بر عهده دارد.

بر طبق چهارچوب قوانین محلی در سال 1951 وظایف و توانمندی که برای این کمیسیون در نظر گرفته شد، شامل آمادگی برای انجام:

--  طرح ها و پروژه های جامع و تغییر و تبدیل آن    

--  اجرای برنامه های مهم و تنظیم بودجه

--  تعیین مقررات نواحی و بهسازی

--  تنظیم و وضع قوانین و مقررات تقسیمات زمین

مراجع قانون گذار فیلادلفیا مشخص کردند که کمیسیون برنامه ریزی باید از 9 عضو،  بعلاوه یک مدیر عامل و یک مدیر امور مالی، مدیر روابط اجتماعی که به نسبت مقام شغلی خود ارائه خدمت می کند و یک شهردار که خود حق انتخاب شش نفر را برای خدمت در کمیسیون دارد، تشکیل شود.

کمیسیون برنامه ریزی نیز خود رئیس و هئیت رئیسه تمام وقت را به همراه یک گروه مدنی 70 نفره که شامل کارمندان و پرسنل اداره برنامه ریزی استراتژیک می باشند، انتخاب می کند.

این گروه متشکل از معماران، برنامه ریزان و طراحان شهری است که توسط سیستم اطلاعات جغرافیایی یا GIS، پرسنل دفتری و اداری، پشتیبانی می شوند.ادامه مطلب...

یا مدیریت شهری امری صرفا تخصصی و مرتبط با شکل و نمای ظاهری و بوم شناختی هر شهر است؟
چنین تعریفی از مدیریت شهری کاملا منطبق با روند مدیریتی شهرها در کشورهای توسعه نیافته است. در این گونه کشورها مدیریت شهری صرفا در ساخت بزرگراه، جاده و... در شهر خلاصه می شود. تلقی رایج از مدیریت شهری مطلوب در کشورهای توسعه نیافته منطبق بر این اصل کلی است که هر چه در یک شهر بزرگراه ها استانداردتر و خدمات شهری مناسب تر باشد، مدیریت شهری یک مدیریت پویا محسوب می شود.
لیکن با مد نظر قرار دادن نحوه اداره شهرها در کشورهای توسعه یافته، بطلان این تلقی از مدیریت شهری آشکار می شود. مدیریت شهری در کشورهای توسعه یافته با مقیاس کارکرد اجتماعی سنجیده می شود نه کارکرد ظاهری. مراد از کارکرد ظاهری آن است که صرف پرداختن به ظاهر شهرها و تلاش برای روان کردن ترافیک و... نمی تواند سنج هایی برای مطلوبیت مدیریت شهری باشد. هرچه که مدیریت شهری بتواند از لحاظ اجتماعی، در روند مدیریت شهر پویاتر عمل کند و هر چه که بیشتر این امکان را فراهم سازد که NGO ها و توده های مردم خود را در اداره شهرها دخیل بدانند، از لحاظ کارآمد بودن می تواند مورد تایید قرار گیرد.
رویکرد عمومی در مدیریت شهری پویا از این قرار است که تا چه حد می توان از افکار عمومی و توان مردم برای اداره شهر بهره جست تا از این رهگذر به واسطه این ارتقای معنوی (دخیل بودن مردم در اداره شهر) یک ارتقای مادی نیز صورت پذیرد. هنگامی ارتقای مادی شهر پا برجاتر خواهد بود که ارتقای معنوی شهر استوار باقی بماند. وجهی از ارتقای معنوی در شهر، حسن تعلق خاطر به محل زیست است. این تعلق خاطر هر چه بیشتر باشد، شهروند می کوشد در نگهداری شهر خود کوشاتر ظاهر شود.
عمده ترین دلیل آن که شهرهای توسعه یافته زیبا به نظر می رسند در همین امر نهفته است.ادامه مطلب...

یکی از جالب ترین و موفقیت آمیزترین شیوه ها در زمینه مدیریت شهری که مدت ده سال است در شهر «روچستر» ایالت نیویورک در حال اجرا است، طرح ابتکاری NBN است که در واقع یک سیستم مدیریت شهری به شکل مشارکتی می باشد و در آن مردم همگام با دولت در تمامی تصمیم گیری های مربوط مشارکت می کنند.

در این روش هر کس اقدام به ساماندهی محیط اطراف خود می کند و سعی دارد در تمامی اقدامات سازنده در زمینه بهبود وضعیت زندگی محل سکونت خود مشارکت کند. این سیاست عجیب که بازدهی بسیار خوبی تاکنون داشته است در اصطلاح «همسایه ها محیط اطراف در همسایگی خود را ساماندهی می کنند.» (NBN) عنوان گرفته است. طبق این طرح ساکنان «روچستر» برای آینده شهر خود برنامه ریزی می کنند و الویت های بودجه بندی شهر خود را مشخص می کنند.

در نخستین قدم شورای شهر تصمیم گرفت تا از انرژی های موجود در شهر و دانش شهروندان بهره گیرد. زمانی که در سال ???? «بیل جانسون» شهردار این شهر شد یکی از اولین طرح های ابتکاری وی برنامه NBN بود. با جلب رضایت همه شهروندان برای برنامه ریزی و انجام اقدامات عمرانی، شهر به ?? بخش جغرافیایی تقسیم شد. برنامه ریزان و شهروندان هر قسمت ترغیب به همکاری با یکدیگر و ارایه راهکارهای مناسب شدند که در نتیجه چندین طرح کاربردی که اجرای آن بر عهده شهروندان بود، حاصل شد. از طرفی برای کسب اطمینان از سودمند بودن طرح های ارایه شده یک فرصت ??ماهه برای آن ها در نظر گرفته می شد و بعد از آن طرح ها مورد بازبینی مجدد قرار می گرفت. ادامه مطلب...

گسترش چشمگیر شهرنشینی در سالهای اخیر به ویژه افزایش جمعیت مهاجر در ابرشهری چون تهران، مسائل و مشکلات بسیاری را برجای گذاشته است، روند سریع هجوم به شهرها و نبود منابع کافی و نزول استاندارد زندگی، مسائل و مشکلات خاصی را در زندگی شهری پدید آورده است.
کمبود مسکن، آلودگی هوا، معضلات ترافیکی، وجود بافت های فرسوده شهری، کمبود فرصتهای فراغتی و تفریحی و ورزشی، کمبود مراکز بهداشتی و درمانی، آلودگیهای زیست محیطی و مشکلات دیگر از این دست بخشی از مشکلات حل نشده زندگی شهری است.
مدیریت شهری امروزی در شهرهای بزرگ دیگر قادر نخواهند بود با روشهای سنتی و معمول گذشته در ارائه خدمات یکسویه موفقیتی بدست آوردند.
آن چه امروزه توسعه و بهره وری خدمات شهری را تضمین می کند مشارکت کلیه شهروندان در فعالیت های شهری است. این توسعه باید لزوماً توسط مردم باشد و برای مردم. به عبارتی توسعه باید با مشارکت آحاد مردم از زن و مرد، کوچک و بزرگ انجام پذیرد، تنها در این صورت است که اقدامات توسعه محور بر مبنای نیازها و منطبق با خواسته های مردم خواهد بود و چون به وسیله مردم طراحی شده است پایدار خواهد ماند.
از سویی دیگر مشارکت مردم در روند توسعه آنان را توانمند خواهد ساخت تا مسائل و مشکلات خود را بیابند، برای مشکلات برنامه ریزی لازم را انجام دهند و در اجرای آن برنامه ها سهیم شوند. برخلاف بسیاری از واژگان علوم اجتماعی، مشارکت Participatio واژهای است که به رغم تنوع در مصادیق آن در مورد فضای مفهومی اش ابهام چندانی وجود ندارد و این مفهوم در یک نگرش کلی و عام عبارت است از:
«کنشی قصد مند، هدفدار، ارادی، ارزشی با خصوصیات متعامل بین کنشگر و زمینه محیطی و اجتماعی اش جهت نیل به هدفی معین و مشترک»
برخی مشارکت را به معنی «همکاری و شرکت در کار یا فعالیتی و حضور در گروه یا سازمانی به منظور بحث، تصمیم گیری و پذیرش نقش می دانند.»
مشارکت به تعبیری دیگر به معنی مداخله جمعی شهروندان در طرح های توسعه است بدین مفهوم که مردم هم حق دارند و هم موظف هستند در حل مسائل و مشکلات زندگی جمعی خود مداخله کنند و مسئولیت های بیشتری در تشخیص نیازها، بسیج منابع محلی و پیشنهاد راه حلهای جدید و نیز ایجاد و تقویت سازمان های محلی NGO برعهده بگیرند. ادامه مطلب...

چکیده:

در شرایط ایران شهرسازی مشارکتی با سوء تعبیرها و کژفهمی‌های گسترده‌ای روبه روست و عمدتاً طرح‌هایی که تنها پیش‌فروش واحدهای ساختمانی هستند، مشارکتی تلقّی می‌گردند. در این مقاله سعی شده ابعاد اصلی شهرسازی مشارکتی هماهنگ با شرایط ایران، شناسایی گردیده و به نحوی قابل اجرا در یک طرح شهری ارائه گردد. سپس به عنوان نمونه، برای بافت قلعه آبکوه مشهد که نوعی از اسکان غیررسمی محسوب می‌شود، نوع مداخله و راهبردهای اصلی ساماندهی با روش مشارکتی تعیین گردیده و ساختار تهیه طرح با توجه به محورهای شهرسازی مشارکتی پیشنهاد گردد. این مقاله می‌کوشد گام‌های نخست برای تدارک طرحی مشارکتی را - که شامل تشکیلات اجرایی طرح، شناسایی بهره‌وران، حقوق و تکالیف آن‌ها و نیز راهبردهای ساماندهی بوده- بردارد. فرایند طی شده برای تدوین طرحی مشارکتی در قلعه آبکوه با توجه به این که هماهنگ با شرایط ایران می‌باشد، برای بسیاری از بافت‌های شهری ایران قابل الگوبرداری است.

کلمات کلیدی : شهرسازی مشارکتی - محورها و اصول -کاربردهای ویژه - ساختار طرح ساماندهی - قلعه آبکوه مشهد

هادی سعیدی رضوانی / نشریه هنرهای زیبا / شماره 28

 برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:

http://journals.ut.ac.ir/issueuser/Uploads/Articles/Main_8PArt_8965saiedi.pdf