چکیده:
مجموعه تصمیمات مردم ساکن هر شهر، شکل آن شهر را می سازد. ولی شهر باید کنترل شود، چون زندگی شهر با هرج و مرج و بدون سازوکارهای انتظام بخش و قابل اجرا رو به انحطاط خواهد رفت. برهمین اساس همه جوامع برای کنترل تصمیمات مردم و عملکرد صحیح و آسان نیاز به قوانین و مقررات دارند تا همان مردم با اطمینان زندگی کنند و به کار خود بپردارند و بدانند که از دیگران هم می توان انتظار پیروی از این مقررات را داشت. ضوابط و مقررات شهرسازی ،آن بخش از تصمیمات مردم را که بازتاب فضایی و کالبدی دارد، کنترل و هدایت می کند و قدر مسلم «توسعه پایدار» که مفهوم عدالت را در طول زمان و همچنین در عرض زمان دربردارد، می تواند به عنوان آرمان و مقصد نهایی این نوع از ضوابط و مقررات قرارگیرد. در واقع، اگر ضوابط و مقررات شهرسازی، به نحو کارامدی به منظور تحقق اهداف و آرمان های توسعه پایدار تدوین شود و در صورتی که به نحو کارامدی هم به اجرا درآید، «تضمین کننده» شکل گیری نوعی سکونتگاه (شهر) با آرمان های توسعه پایدار خواهدبود. حال آنکه مطالعه انجام یافته در خصوص ضوابط و مقررات ملاک عمل شهر تهران با استفاده از روش های تحقیق گونه شناسی آرمانی و تحلیل مقایسه ای، حاکی از آن است که از ضوابط و مقررات ملاک عمل فعلی شهر تهران، به دلیل عدم انطباق مطلوب این مقررات با و ی‍‍ژگی های بنیادی و تبعی گونهء آرمانی پایدار )ضوابط ومقررات شهرسازی)، نمی توان تحقق کامل اهداف و آرمان های شهرسازی و توسعه پایدار را انتظار داشت.
کلمات کلیدی : تهران - توسعه پایدار شهری – شهرسازی – ضوابط و مقررات
اسماعیل صالحی / استادیار دانشکده محیط زیست دانشگاه گیلان – نشریه محیط شناسی / سال سی و دوم / شماره 40
برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:
چکیده:
مقاله حاضر به بررسی نقش شهر سازی مدرن در بروز تخلفات ترافیکی عابرین پیاده بافت قدیم شهر تبریز می پردازد . روش این مطالعه ‘ علاوه بر مطالعات کتابخانه ای در بر گیرنده مشاهدات محلی‘ تطبیق نقشه موجود بافت و تحلیل های عقلانی می باشد . بررسی ها حاکی از آن است که در این بافت ‘ تخلفات عابرین پیاده به گسستگی بافت فیزیکی‘ تراکم فعالیت های شهری ناشی از موقعیت مرکزی‘ تحدید قلمرو فضایی و مکانی واحد های زیستی ‘ پیوستگی ضعیف شبکه های پیاده و نظایر آن بستگی دارد . از آنجا که بروز تخلفات‘ پیش از آنکه ناشی از فرهنگ تخلف باشد عمدتا به طراحی غیر اصولی بافت و عدم انطباق شبکه های قدیم شهر برمی گردد . بنابراین وجود آنها نه تنها امری طبیعی بلکه غیر قابل اجتناب نیز می باشد . بر اساس نتایج این بررسی ‘ لازمه اصلاح یا کاهش فرهنگ تخلف در وهله اول انجام اصلاحات طراحی و در مراتب بعدی آموزش و فرهنگ سازی می باشد .
کلمات کلیدی : تخلفات ترافیکی – بافت قدیم تبریز – شهرسازی مدرن – عابران پیاده
رحمت محمد زاده – دکتر فیروز جمالی – دکتر محمدرضا پورمحمدی / نشریه هنرهای زیبا / شماره 21
برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:
چکیده:
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) روشی است منعطف، قوی و ساده که برای تصمیم گیری در شرایطی که معیارهای تصمیم گیری متضاد انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه می سازد، مورد استفاده قرار می گیرد. این روش ارزیابی چند معیاری، ابتدا در سال 1980 به وسیله توماس ال ساعتی پیشنهاد گردید و تاکنون کاربردهای متعددی در علوم مختلف داشته است. در این مقاله، کاربرد مشخصی از این روش در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، یعنی در انتخاب مکان مناسب برای اسکان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی با توجه به سادگی، انعطاف پذیری، به کارگیری معیارهای کیفی و کمی به طور همزمان و نیز قابلیت بررسی سازگاری در قضاوت ها می تواند در بررسی موضوعات مربوط به برنامه ریزی شهری و منطقه ای کاربرد مطلوبی داشته باشد.
کلمات کلیدی : ارزیابی - چند معیاری - فرآیند تحلیل سلسله مراتبی - کاربرد در شهرسازی - مکان یابی
دکتر اسفندیار زبردست / استادیار گروه آموزشی شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران / نشریه هنرهای زیبا / شماره 10
برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:
چکیده:
انسان از آغاز شهر نشینی همواره سعی نموده کیفیت زندگی در محیط زیست خود را بهبود بخشد. این تلاشها در طیف وسیعی گسترده شده است. از نظریات تخیلی و خیال پردازانه «آرمانشهرها» توسط فلاسفه‘ دانشمندان و هنرمندان در سر تا سر تاریخ‘ تا فعالیتها و اقدامات عملی و یا عملکرد گرایانه دهه ها ی اخیر توسط متخصصین مختلف (نظیر پزشکان ‘ متخصصین محیط زیست‘ برنامه ریزان و غیره) ‘ لیکن انقلاب صنعتی‘ زمینه ای را بوجود آورد که انجام اقدامات فوق را در شهرهای معاصر به مراتب حساستر و حیاتی تر نمود. یکی از اقداماتی که در این زمینه موفقیت چشمگیری در دنیا کسب نمود پروژه «شهرهای سالم» است. مفهوم این ایده این است که شهر مکانی است که توانائیها و موقعیتهای انسان را شکل می دهد و علاوه بر آن هر شهر یک زندگی ‘ روح‘ حیات و حتی شخصیت خاص به خود را دارد . بنابراین باید هر شهر را در کلیت آن شناخته و به عنوان محل زندگی آن را شکل داد. در این مقاله‘ بر اساس موفقیت پروژه شهر سالم در اروپا و سایر نقاط جهان‘ پیشنهاد می شود این ایده به عنوان وسیله موثر و جامعی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و رفاه ساکنین شهرها و مالا ایجاد یک محیط با کیفیت مطلوب پایدار بطور جدی توسط مسئولین محلی در شهرهای جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرد.
کلمات کلیدی : Healthy Cities ـ آرمانشهر ها ـ پروژه شهرهای سالم ـ شهرسازی – شهرهای سالم
نویسنده : دکتر سید حسین بحرینی
برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:
چکیده:
شهر تهران در سالهای اخیر مواجه با تغییرات عمده ای در ابعاد کالبدی – فضایی بوده است. فعالیتهای برج سازی سالهای اخیر را می توان به عنوان یکی از بارزترین مراحل در روند تغییرات فوق تجزیه و تحلیل کرد. اگرچه برج سازی می تواند به بخشی از مسائل شهری نظیر کمبود زمین و مسکن تا حدی پاسخ دهد، اما این پدیده می تواند مسائلی را نیز به دنبال داشته باشد. در این راستا، ارزیابی برجهای احداث شده می تواند به شناخت نقاط قوت و ضعف این پدیده منجر شود. مقاله حاضر ضمن تبیین فعالیتهای برج سازی در تهران، به ارزیابی اثرات کالبدی - فضایی برجها در محلات فرمانیه و کامرانیه پرداخته و پس از شناخت نقاط قوت و ضعف آن ، به ارائه اصول و معیارهای کلی در جهت این فعالیت می پردازد. ارزیابی انجام شده بر اساس معیارهای شش گانه : (1) سیمای شهری و کیفیت محیط شهری ، (2) عوارض زیست – محیطی ، (3) شبکه ارتباطی و دسترسی ، (4) دسترسی به خدمات شهری ، (5) ایمنی ، و (6) توجیه اقتصادی صورت گرفت. در قالب نتیجه گیری مقاله، باید گفت که علی الاصول افزایش تراکم و بهره گیری از امکانات بالقوه موجود در بافتهای شهری ، قابل توجیه است. با این حال ، فعالیتهای برج سازی در تهران ، نقاط ضعف مشخصی داشته ومعیارهای لازم در فرایند برنامه ریزی و طراحی شهری مورد توجه جدی قرار نگرفته است. برج سازی می باید با سیاست های تعریف شده توسعه شهری همسو باشد. اصول شهرسازی و توسعه شهری حکم می کند تا در ابعاد کالبدی – فضایی برج سازی ، مقولاتی نظیر سیما و هویت شهری، اصول افزایش تراکم، تقسیمات کالبدی شهری ، ایمنی، حمل و نقل و ترافیک، محیط زیست، تأمین زیرساخت های شهری و دسترسی به خدمات و تجهیزات شهری مورد توجه قرار گیرند.
کلمات کلیدی : ارزیابی – برج – برج سازی – برنامه ریزی – تراکم – تهران – شهرسازی – فضایی – کالبدی – مسکونی
دکتر محمد مهدی عزیزی / استادیار گروه شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا ، دانشگاه تهران / نشریه هنرهای زیبا / شماره 4 و 5
برای دریافت کامل مقاله به صورت PDF روی لینک زیر کلیک کنید:
دو مقوله ی شهر نشینی و رشد شهری با هم کاملا متفاوت است. چرا که شهر نشینی به معنی رشد موزون و متناسب جمعیتی است که در فضای شهری زندگی می کنند در حالیکه رشد شهری به معنی افزایش ناموزون تعداد جمعیت است که اغلب تحت تاثیر مهاجرت رخ می دهد(رشد منفی)
در بررسى مسئله شهرنشینى و رشد شهرى مى بایستى میان این دو موضوع تفاوت قایل شد. شهرنشینى به معنى افزایش متناسب جمعیتى است که در مکان هاى شهرى زندگى مى کنند و رشد شهرى یعنى افزایش تعداد جمعیت شهرى. هر کدام از این فرآیندها ممکن است در غیاب دیگرى رخ دهد. مثلاً اگر مراکز شهرى و مراکز روستایى، نرخ رشد یکسانى داشته باشند، در غیاب شهرنشینى، ما با رشد شهرى مواجه خواهیم بود و در یک داستان کاملاً متفاوت درخصوص جمعیتى با نرخ رشد منفى در مناطق شهرى و روستایى و البته رشد منفى تر مناطق شهرى _ در غیاب رشد شهرى _ مسئله شهرنشینى ظهور خواهد کرد. دلیل ارتباط نزدیک فیمابین رشد مراکز شهرى و نرخ رشد ملى جمعیت این است که در هر دو مورد، افزایش طبیعى جمعیت، مهمترین عامل رشد محسوب مى شود.
در هر جمعیتى، دو منبع بالقوه رشد وجود دارد. اولى، افزایش طبیعى است مثلاً افزونى زاد و ولد بر مرگ ومیر و دومى، افزایش از طریق مهاجرت. در مورد اغلب جمعیت هاى جهان، تنها تغییرات ناشى از افزایش طبیعى، به حساب رشد جمعیت گذاشته مى شود. اما در برخى دیگر از مناطق، مهاجرت و طبقه بندى دوباره نواحى کشورى نیز منبع مهمى جهت دگرگونى ها در نظر گرفته مى شود. سهم بالاى افزایش طبیعى در قضیه رشد شهرى در مراحل مختلف توسعه، تا حدودى حاصل کاهش اندازه نسبى مناطق روستایى است. یعنى این که مناطق روستایى جهت گسیل و فرستادن تعداد زیادى از مهاجران، هنوز به قدر کفایت بزرگ است و مهاجرت از روستا به شهر قادر است نقش عمده اى در رشد شهرى بازى کند. احتمالاً این نقش از آنچه که در ابتدا به نظر مى رسد، بسیار مهمتر است.
تمرکز مهاجران در گروه سنى جوانان، تاثیر بسزایى در نرخ بالاى افزایش طبیعى جمعیت هاى شهرى دارد بدین طریق که بارورى بعدى مهاجران بر تعداد جمعیت خواهد افزود. ارتباط فیمابین رشد جمعیت و شهرنشینى به شفافیت ارتباط بین رشد جمعیت و رشد شهرى نیست. از آنجا که سطح افزایش طبیعى، عموماً در مناطق شهرى و در مقایسه با مناطق روستایى، در طول قرن حاضر پایین تر بوده است، شهرنشینى عمدتاً پیامد مهاجرت روستائیان به شهرها بوده است. بیشترین تحلیل هایى که درخصوص مهاجرت روستائیان به شهرها صورت گرفته، منبعث از این تلقى است که نرخ بالاى رشد جمعیت، بر منابع روستایى فشار خاصى را وارد مى کند. این وضعیت، کارگران روستایى را، در جست وجوى کار، به مناطق شهرى و به ویژه شهرهاى بزرگ مى کشاند.
نویسنده : زهرا دانسفهانی – از فیلیپ گوست- ترجمه مرضیه سلیمانی
روزگاری بافت های تاریخی، قلب تپنده یک شهر بوده و زندگی در آنها جریان داشته است، مردم فرادست و فرودست به راحتی در کنار یکدیگر به سر می برده اند و این همه با گرفتاری های اقتصادی و اجتماعی و هزاران مشکل ریز و درشت دیگر دست و پنجه نرم نمی کرده اند. اما امروز چهره شهر دگرگون شده، امکاناتی نامتناسب با نه تنها بافت های تاریخی که نوع فرهنگ و جامعه ایرانی به شهرها و روستاهای ما راه یافته و خود را به زندگی ما تحمیل کرده است. در این شرایط چگونه می توان به حفاظت از بافت های تاریخی پرداخت و روح زندگی را در پیکره بی جانشان دمید، برای یافتن پاسخ این پرسش با علیرضا قلی نژاد مدیر کل حفاظت از بافت های تاریخی به گفت وگو می نشینیم. وی با اشاره به این که باید دو موضوع را در مورد بافت های تاریخی به طور جداگانه دنبال کرد می گوید؛ قانون و فرهنگ، دو موضوعی هستند که باید در مورد بافت های تاریخی پی گرفته شوند.
چه قانونی درباره بافت های تاریخی و رسیدگی به وضعیت آنها وجود دارد و به تصویب رسیده است؟
در ابتدا باید اشاره کنم آنچه را که بافت تاریخی می نامیم در حقیقت ترکیب نامشخصی از شهر تاریخی و محدوده تاریخی است که به هر حال عدم تعریف مشخص این کلمه در برداشت حدود و اندازه آن نیز بی تاثیر نیست. به هرحال پایه و اساس قوانین در زمینه بافت های تاریخی به قانون برنامه سوم توسعه شهر برمی گردد و این که سازمان، محدوده های تاریخی را اعلام و ساز وکار مدیریتی جدید و مستقلی را برای این محدوده ها تعریف کند که از جمله مصادیق اجرای این قوانین می توان به شهرداران بافت تاریخی اشاره کرد.ادامه مطلب...
