تنها راه تراکم سازی شهری، مرتفع سازی است.
صد سال پیش معماری از شیکاگو با نام "لوئیس سالیوان" مطالب جالبی را در مورد آسمانخراش ها بیان کرد: "مشخصه اجتماعی یکی از ابعاد حایز اهمیت در ساختمانهای مرتفع است. این ساختمان ها می بایست آنچنان فاخر و عظیم باشند که بتوانند به قدرت خلاقه معماری جذابیت ببخشند. اما زمانی که شاهد فقدان این قدرت خلاقه هستیم این موارد بسیار ناامید کننده خواهند بود."
به دو خانه زیر نگاه کنید. هر دو از نظر شکل، اندازه و کاربرد یکسان هستند. هر دو محل زندگی قشر متوسط جامعه است. اما از خود بپرسید کدامیک مناسب تر است.
خانه ای که در سمت چپ مشاهده می کنید اثری منزوی از سبک مدرنیسم در دوران ویکتوریایی است. همسایه ها اغلب در عرض خانه هستند، این خانه تنها یک ایوان کوچک و باریک دارد و در راه پله مدرن این ساختمان هم خبری از همسایه ها نیست. هیچکس برای پیک نیک و تفریح در چمن های جلوی خانه نمی نشیند و اوقات خود را در زیر درختچه های تزئینی نمی گذرانند. این ساختمان های جدید انگار در یک عزای همیشگی به سر می برند.
در هلند حکومتهای محلی هر یک شورای خاص خود را دارند که توسط مردم انتخاب شده و هر یک در قلمرو خاص خود با نظارت مستقیم حکومت مرکزی و مطابق قانون اساسی کشور با استقلال نسبی فعالیت میکنند .
هلند از ?? استان (ایلات) و ??? شهرداری تشکیل یافته است و مدیریت استانی از سه ارگان تشکیل یافته است: شورای عالی، هیات اجرایی استانی و کمیسر سلطنتی.
شورای استانی، نماینده مردم در آن استان بوده و تعداد نمایندگان آن از ?? تا ?? نفر تغییر میکند. تمامی نمایندگان با رای مستقیم مردم و با سیستم رایگیری نسبی برای مدت ? سال انتخاب میشوند.
در هلند حکومتهای محلی هر یک شورای خاص خود را دارند که توسط مردم انتخاب شده و هر یک در قلمرو خاص خود با نظارت مستقیم حکومت مرکزی و مطابق قانون اساسی کشور با استقلال نسبی فعالیت میکنند.
چارچوب قانونی حکومتهای محلی و برنامهریزی توسعه شهری
در قانون اساسی پیشبینی شده است که استانها و شهرداریها به وسیله قانون ایجاد یا منحل شوند، همچنین ساختار حکومتی که آنها خواهند داشت و میزان نظارت و مباشرتی که توسط مسوولان بالاتر بر فعالیتشان اعمال خواهد شد، نیز تعیین شده است.
با توجه به این امر که به استانها و شهرداریها به مقدار زیادی استقلال عملکردی داده شده است، با این وجود قانون اساسی کنترلهای لازمه را نیز پیشبینی کرده است، بدین معنی که:
بودجه و مالیاتی که توسط قوانین وضع شده، به علاوه تصمیمات مهم مالی استانها و شهرداریها باید برای تصویب به سطوح بالاتر منعکس شود.
تصمیمات استانها و شهرداریها که بر خلاف منافع عمومی یا غیرقانونی باشد میتواند به وسیله حکم سلطنتی لغو شود.
محدودیتهای ایجاد شده برای استانها و شهرداریها میتوانند به وسیله قانون تغییر یا اصلاح شوند.
نخستین قانون برنامهریزی کالبدی در هلند در سال ???? به تصویب رسیده در سال ????، این قانون مورد بازنگری قرار گرفت و چارچوب کنونی قوانین برنامهریزی شهری در هلند را تشکیل میدهد.ادامه مطلب...
وضعیت موجود شهر تهران و احاطه شدن آن در انواع آلودگی ها، رشد رو به افزایش جمعیت، کمبود سرانه های خدماتی، پیامدهای منفی ناشی از تراکم های جمعیتی، ساختمانی و ترافیکی در سطح شهر و در نهایت اهمیت حقوق شهروندان ضرورت وجود یک نهاد مطالعاتی و پژوهشی را باز می نمایاند. به شکل کلی پایه و بنیاد اساسی حل مشکلات شهری بر تحقیقات، پژوهش و برنامه ریزی استوار است.
مرکز مطالعات و برنامه ریزی تهران به منظور افزایش کارآیی و اثربخشی فعالیت های شهرداری تهران، شناخت نقاط قوت و ضعف شهر تهران، چاره اندیشی برای حل مشکلات و نارسایی ها، انجام تحقیقات و پژوهش های لازم و استفاده از تجربیات مشابه سایر کشورها فعالیت می کند. این مرکز علاوه بر تهیه طرح جامع و تفصیلی جدید شهر تهران طبق توافقنامه میان وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری تهران از مهرماه سال گذشته در دیگر زمینه های مدیریت شهری و برنامه ریزی راهبردی هم اقداماتی را به ثمر رسانده است و یا در دست انجام دارد. عملکرد مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران از ابتدای سال گذشته تا آذرماه سال جاری به دو بخش اصلی تقسیم می شود. ادامه مطلب...
تراکم عبارت است از نسبت تعداد جمعیت به میزان معینی از زمین که معمولا در شهرها به هکتار بیان میشود. یکی از اهداف اصلی برنامهریزی شهری، رسیدن به وضعیتی است که انواع امکانات و فضاهای شهری به اندازه کافی و به نحوه مطلوب در دسترس شهروندان قرار گیرد و آنان با کمترین مشکل به انواع امکانات شهری دسترسی داشته باشند.
حصول این امر، با ایجاد تعادل منطقی بین جمعیت و امکانات صورت میگیرد. تراکم بیش از حد جمعیت در بخشی از شهر این تعادل را از بین میبرد. علاوه بر این ایجاد سروصدا و نارسایی های روانی، گرانی قیمت زمین و اجاره خانه، بزهکاری و جنایت، امکان مخاطرات بهداشتی و مواردی از این قبیل از تبعات آن است. در مقابل، تراکم بسیار پائین نیز مشکلاتی از قبیل بالا رفتن هزینه خدماترسانی در زمینههای شبکه معابر، تاسیسات زیربنایی (آب، برق، گاز و تلفن) و خدمات بهداشتی، درمانی، آموزشی و غیره میشود. بنابراین رسیدن به تراکم معقول، منطقی و نظارت بر آن در شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است.
تراکم مسکونی را میتوان به دو نوع خالص و ناخالص تقسیم نمود. گرچه بین برنامه ریزان شهری کشورهای مختلف بر سر تعریف تراکم مسکونی خالص و ناخالص، اتفاق نظر وجود ندارد، ولی توصیف قابل قبول این است که منظور از تراکم مسکونی خالص، نسبت تعداد جمعیت به اراضی ای است که صرفا به خاطر سکونت در نظر گرفته شده باشد و مقصود از تراکم مسکونی ناخالص، نسبت تعداد جمعیت به کل اراضی ای است که به مصرف واحدهای مسکونی و نیازمندی های وابسته به آن رسیده است.
تراکم ناخالص مسکونی در شهرهای ایران از طیف وسیعی برخوردار است، به طوری که کم تراکم ترین شهرهای ایران در میان شهرهای با جمعیت بالای ??هزار نفر، خرمشهر با تراکم ناخالص ?/?نفر در هکتار و اقلید ?/?نفر در هکتار می باشند. در مقابل پرتراکم ترین شهرهای ایران در میان شهرهای با جمعیت بالای ??هزار نفر، بندر ترکمن ??? نفر در هکتار، زرقان ???/? نفر در هکتار و گوهردشت با ???/?نفر در هکتار می باشند.
گرچه میان کم تراکم ترین و پر تراکم ترین شهر ایران فاصله زیادی وجود دارد، اما تراکم در تعداد قابل توجهی از شهرهای ایران کمتر از ???نفر در هکتار است و به متوسط تراکم ناخالص مسکونی در شهرهای بالای ??هزار نفر ایران ?/??نفر در هکتار نزدیک است. تراکم ناخالص مسکونی در ??درصد شهرهای ایران کمتر از ???نفر میباشد که از این میان تراکم ??درصد شهرها کمتر از ??نفر در هکتار و ??درصد شهرها بین ?? الی ??? نفر در هکتار است. همچنین میتوان گفت که تراکم در شهرهای بزرگ بیشتر از تراکم در شهرهای کوچک و عمدتا بین ?? الی ???نفر در هکتار است. به عنوان مثال، تراکم ناخالص مسکونی در مراکز استانها به ویژه کلانشهرهای کشور، در همین سطح قرار دارد. تراکم ناخالص مسکونی در شهر تهران ??نفر در هکتار، تبریز ??/? نفر در هکتار، مشهد ?/??نفر در هکتار، شیراز ??/? نفر در هکتار و در اصفهان نیز ??/? نفر در هکتار میباشد.
روزنامه دنیای اقتصاد
کمتر از دو هفته قبل وزیر کار و امور اجتماعی در جمع خبرنگاران ضمن اشاره به موارد مرتبط با حوزه فعالیت خود از پیگیری طرح انتقال پایتخت در شورای مسکن خبر داد و در وصف آثار طراحی و اجرای این طرح بر اقتصاد کشور، فضای کسب و کار و اوضاع مسکن نکته راند تا بار دیگر خاطره یکی از وعده های محوری محمود احمدی نژاد در فضای انتخابات نهم ریاست جمهوری که بر تمرکززدایی فعالیت ها و امکانات اقتصادی از پایتخت تاکید داشت، زنده شود. سابقه تلاش برای انتقال پایتخت اما به زمانی بسیار دورتر از آغاز فعالیت دولت نهم باز می گردد. سال ???? مصادف با دویستمین سال پایتختی تهران همزمان با سیل مهاجرت و افزایش مسائل و معضلات شهری سودای انتقال پایتخت به عنوان ساده ترین گزینه پیش رو در اندیشه تصمیم سازان کلان کشور افتاد و مطالعات مقدماتی در دستور کار قرار گرفت. با پایان جنگ تحمیلی در سال ???? این امر به طور جدی از سوی مراجع مسوول پیگیری شد اما در نهایت این عده «ساماندهی تهران» را عملی تر تشخیص داده و از اجرای آن منصرف شدند. در آن زمان براساس مطالعات انجام شده از سوی مهندسین مشاور کمترین زمان لازم برای انتقال، ?? سال برآورد شده که این زمان با توجه به چهار گزینه مورد نظر متغیر می نمود. پروژه ساماندهی تهران با حضور غلامحسین کرباسچی در مسند شهردار پیگیری شد اما به رغم اجرای طرح های متعدد عمرانی ناشی از فروش تراکم و شعار اداره تهران بدون پول نفت، بسیاری از مسائل شهری همچنان حل نشده باقی مانده است. ادامه مطلب...
