به سبب توسعه سریع شهری و مهاجرت روستایی و حومه نشینی در چهل سال گذشته در نواحی و کشورها ضرورت بازنگری مفهوم جغرافیایی شناخت شهر از روستا احساس شده است از این رو برای شناخت شهر از روستا بر پاره ای ملاکها بیشتر تاکید می شود که عبارت از:
1- ابعاد اکولوژیک: در حوزه های روستایی کاربری زمین بیشتر بخش کشاورزی را در بر می گیرد . وسعت سکونتگاهها محدود و تراکم جمعیت بسیار کم است. جامعه روستایی به انزواگزینی خاصی پناه می برد و خود را از بخشهای دیگر جامعه کنار کی کشد
(Lang Marvel:”redefining Urban and Rural for the U.S.census of Population” Urban geography: Vol .7 pp.118_19)
2- شرایط شغلی : اقتصاد حوزه های روستایی بیشتر به فعالیتهای بخش اول مانند کشاورزی و ماهیگیری وابسته است.
3- ویژگیهای اجتماعی_فرهنگی: در جامعه روستایی بر خوردها چهره به چهره است و همه خانواده ها دارای ارزشها مشترک فرهنگی پایداری هستند البته ممکن است بتدریج بخشی از ارزشهای سنتی روستاها در نتیجه نفوذ فرهنگ شهری تضعیف شود.
از میان محققان کسانی که برای هویت جامعه شناسی بیش از ساخت جغرافیایی ان اعتبار قائلند در شناخت شهر از روستا بر سه بعد مهم تاکید می کنند:
1- کرایش به ازادیهای مدنی
2- گرایش به محدودیت اولاد
3- گرایش به یکپارچگی اجتماعیادامه مطلب...
معرفی رشته مهندسی شهرسازی
توسعه شهر نشینی و رشد شهرها و شهر گرایی در سده اخیر ، روز به روز به مسایل شهری ابعاد جدیدتری بخشیده است . امروزه مراقبت و هدایت توسعه شهری و ساماندهی مناطق پیرامون شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار گشته است .
طی دهه های 1375 - 1335 تعداد شهرهای ایران سه برابر شده و پیش بینی می شود که در سال 1400شمسی این تعداد باز هم دو برابر گردد . تداوم این روند در آینده مراقبت و هدایت توسعه های شهری را در دستور کار قرار داده و بر تربیت نیروی انسانی آگاه و کار در سطوح مختلف شهرسازی تاکید می کند . باتوجه به این واقعیات ، حرفه شهرسازی در مقطع مهندسی به عنوان تخصصی میان رشته ای با تمام زمینه های علمی پایه ای و اصلی شهرسازی در تحصیلات دانشگاهی معنا می یابد. در این مقطع تقویت مهارت های فنی و کاربردی و همچنین آماده سازی زمینه برای دوره تخصصی کارشناسی ارشد شهرسازی و تربیت نیروی انسانی کارا در سطوح مختلف اجرایی کشور در دستور کار قرار می گیرد. آموزش در دوره مهندسی شهرسازی زمینه ای مناسب برای ساماندهی و هدایت توسعه و حفاظت و بهره وری از منابع موجود و بالقوه محیطی در نقاط شهری را فراهم می آورد . تاسیس این دوره ضمن تحول و ارتقاء کیفی آموزش تخصصی دوره ای کارشناسی ارشد شهرسازی دگرگونی کیفی در آموزش دوره های دکتری شهرسازی را نیز فراهم کرده و مایه توسعه فنی و علمی شهرسازی در جهت همگامی با رشد و تحول کشور خواهد گردید.
مهندسی شهرسازی عبارت از مجموعه آگاهی علمی ، فنی در سطح آموزش های عمومی حرفه شهرسازی است. دانش آموختگان این دوره قدرت اجرائی طرح سکونتگاه های شهری و یا در حال شهری شدن را در چارچوب آموزش های خود دارا بوده و آمادگی لازم را در تهیه طرح های شهری با گروهای تخصصی خواهند داشت
با آغاز شهرنشینی و از سویی جریان اصلاحات ارضی در ایران هرچند اقتصاد به شیوه معیشتی خانواده ادامه داشت , مهاجرت روستاییان به شهرها سرعت گرفت . به طوری که 50 درصد مهاجران برای کار به تهران رفتند و جذب کارهای ساختمانی و خدماتی در شهر می شدند که این روند خود در افزایش جمعیت شهری , بی انگیزگی حضور در روستا و دگرگونی هویت مهاجران تاثیر گذار بود و مهاجران را هرچه بیشتر با اصالت , زادبوم و کارهای کشاورزی بیگانه می کرد و گسست شغلی , فرهنگی و اجتماعی را دامن می زد .
دگرگونی های صنعتی , شهرنشینی مدرن چهره جدیدی از خود به جای گذاشت , به طوری که امروزه شهرهای قدیمی , روستاییان زیادی را در خود جای می دهند و بزرگتر و بزرگتر می شوند . شاید اگر در 4 دهه گذشته شهرنشینی , تفاوت درآمد روستایی و شهری , جذابیت زرق و برق زندگی شهری , روستاییان را به شهر ها سوق می داد , امروزه علاوه بر موارد یاد شده ناهمسانی امکانات شهرستانهای کوچک نسبت به کلان شهر ها , عدم تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ و نیاز به بهره مندی از خدمات مختلفی چون خدمات درمانی , تجاری و علمی , توجه مردم را به سوی شهر های بزرگ جلب می کند که ما شاهد توسعه جمعیتی شهر های قدیمی هستیم . از این رو از آغاز شهر نشینی در ایران با 2 نوع جریان مهاجرت , یعنی مهاجرت از روستا ها به شهر ها ومهاجرت از شهر های کوچک به کلان شهر ها روبرو بوده ایم که در اصطلاح اکولوژی شهری , هجوم (Invasion) به شهر های بزرگ را شاهد بوده ایم که در ادامه , تغییرات دیگری را چون توالی , تراکم , جدایی را نیز در سیستم اکولوژی شهری به همراه داشته که در جای خود قابل بحث و بررسی است .
شهر یکی از عناصر تقسیمات کشوری است که به موجب ماده 4 قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب 15 تیر 1362 بدین شرح تعریف شده است:
تعریف شهر:
شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی , اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژ گیهای خاص خود بوده , به طوری که اکثریت ساکنان دایمی ان در مشاغل کسب تجارت ,صنعت, کشاورزی, خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خود کفایی نسبی بر خوردار باشد و کانون مبادلات اجتماعی , اقتصادی , فرهنگی . سیاسی حوزه جذب نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت باشد.
تعریف جامعی از شهر که بتواند شامل کلیه شهرهای جهان باشد , مشکل است چرا که شهرها به سیستمهای اقتصادی و اجتماعی همسان وابسته نبوده و نکات مشترکی بین انها وجود ندارد تا مبنایی برای تعریف عام شمول شهرها باشد بنابراین جغرافیدانان هر یک بشم خویش تعریفی از شهر کرده اند:ادامه مطلب...
سعی گردیده تا با تعریف جامع و مختصر از برخی مفاهیم و اصطلاحات رایج در رابطه با شهر و شهرسازی (برنامه ریزی شهری)، شهروندان را با مسایل تخصصی شهری آشنا نمود.
1) شهر:
تعاریف و برداشت های مختلفی از شهر وجود دارد که دارای تشابهات و تفاوت هایی است. طبق ماده ? قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری ایران، شهر، محلی (مکانی) است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی مشخص واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگی های خاص خود است، به طوری که اکثریت ساکنان دایمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، خدمات و فعالیت های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردارند. شهر کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه نفوذ پیرامون خود بوده و حداقل دارای ده هزار نفر جمعیت است. یا مکان تجمع عده کثیری از مردم با سلایق، افکار، رفتار و... متفاوت می باشد. از نظر کالبدی، شهر جایی است که دارای ساختمان های بلند، خیابان ها، پارک ها، ادارات، زیرساخت ها و تاسیسات شهری و... می باشد. در بعد اقتصادی نیز شهر جایی است دارای وجه غالب اشتغال صنعتی، خدماتی و سبک مصرف و زندگی یا شیوه تولید متفاوت از روستا است. یکی از انواع تعریف های رایج از شهر، تعریف عددی آن است. به نحوی که در ایران تا سال65 شهر را مکانی می گفتند که جمعیت آن بیش از5 هزار نفر باشد و از آن تاریخ به بعد، شهر به جایی گفته می شد که دارای شهرداری باشد.
2) برنامه ریزی شهری:
یعنی ساماندهی کالبدی- فضای شهر. از طرفی برنامه ریزی شهری عبارت است از تأمین رفاه و آسایش شهرنشینان از طریق ایجاد محیطی بهتر، مساعدتر، سالم تر، آسان تر، موثرتر، و دلپذیرتر. برنامه ریزی شهری یک فعالیت زنده و پویا است و علت پویایی اش آن است که شهر مانند یک موجود زنده است. به مانند یک سیستم عمل می نماید که طیف وسیعی از فعالیت ها (تمام زندگی شهری)، عملکردهای شهری را پوشش می دهد.
3) شهرسازی: ادامه مطلب...
این برای مردم هر شهری مهم است که از پتانسیل ها و امکانات شهر خود با خبر باشند تا درباره زندگی شهری خود بهتر بتوانند برنامه ریزی کنند. واقعیت این است که شهر تهران ضمن مشکلاتی که به ویژه در زمینه ترافیک و حمل و نقل و آلودگی هوا دارد، از برخی جهات نیز امتیازاتی دارد. بی تردید فن آوری اطلاعات را می توان یکی از امتیازات مدرن برای هر شهری در دنیای امروز دانست. فناوری اطلاعات در راحت کردن زندگی شهری در جوامع امروزی نقش اساسی داشته و پیشرفت آن در چند سال گذشته موجب شده که در خیلی از کشورها با استفاده از این فناوری ها، راهکارهای نوینی برای کنترل و بهبود وضعیت ترافیک ارائه شود.این نقش به خصوص در قالب مفهومی به نام ITS در کنترل ترافیک شهری و جاده ای بسیار برجسته است.
در کشور ما نیز بعضی از این فناوری ها مانند سامانه کنترل هوشمند چراغ راهنمایی تقاطع ها،سامانه اطلاع رسانی تراکم ترافیک با رادیو و تابلوهای متغیر خبری، ثبت خودکار وقایع و تصادفات و تخلفات، توزین در حال حرکت، آمارگیری اتوماتیک از پارامترهای ترافیکی و دوربین های کنترل سرعت به کار برده می شود.
تعاریف گوناگونی برای ITS ارائه شده اما یکی از بهترین تعاریف آن توسط وزارت ترابری ایالات متحده عنوان شده است; «سامانه های خودکار جمع آوری، نگهداری، پردازش و توزیع اطلاعات مربوط به جابه جایی کالا و مسافر».
درصورت استفاده درست ازITS، بسیاری از مشکلات حمل ونقل از قبیل خسارت های مادی و معنوی ناشی از سوانح و تصادفات، مشکلات نظارت و مدیریت در حمل ونقل، زمان های تلف شده و...ادامه مطلب...
تا به حال فکر کردهاید محیط شهری ما چطور میتواند در سلامت ما مؤثر باشد؟
اگر مسئله آلودگی هوا را که مطمئنا عامل مهمی است، کنار بگذاریم، بسیاری از خصوصیات محله و شهر ماست که به گفته محققان میتواند در ارتقای سلامت ما و حتی پیشگیری از بیماریها مؤثر باشد.
مطالعه تازه محققان دانشگاه میشیگان یکی از تازهترین مطالعات انجام شده در مورد تأثیر فضاهای شهری بر سلامت شهروندان است.
در این مطالعه مشخص شده که برخی عوامل شهری مانند دسترسی به پارکها و سالنهای ورزشی، همچنین وجود فروشگاههایی که بتوان به راحتی از آنها میوه و سبزیجات تازه و مناسب خریداری کرد، باعث میشود که شهروندان ساکن آن محله، کمتر از سایرین به سمت دیابت نوع? پیش بروند.
در این مطالعه، همچنین میزان دسترسی به حملونقل عمومی نیز ارزیابی شده و مشخص شده این عامل نیز میتواند افراد را از وضعیت پیشدیابتی، دور نگه دارد؛ چرا که باعث میشود مردم کمتر از وسیله نقلیه شخصی استفاده کنند و همین احتمالا باعث میشود چند قدم بیشتر از زمانی که با خودروی خودشان جابهجا میشوند، پیاده بروند.
فضاهای سبز بیشتر در محلهها هم، علاوه بر نقشی که در تلطیف و پاکیزه کردن هوا دارند و شاید این عامل به طریقی بتواند روی کاهش احتمال وضعیت پیشدیابتی تأثیر داشته باشد، در میزان فعالیت، پیادهروی و ورزشهای گروهی مردم هم مؤثر بوده است.
اما یکی از مهمترین مسائلی که در این نظرسنجی از مردم سؤال شده و معلوم شده در سلامت آنها نقش دارد، مسئله پیادهروهای خیابانهاست.ادامه مطلب...
