در هیچ جای دنیا شهرداری ها بنگاه اقتصادی نیستند که نگران دخل و خرج خود باشند و درآمد ثابت و مکفی دارند در حالی که در شهرهای ایران به خصوص تهران منابع مالی محدود است و شهرها از مالیات بهره ای نمی برند و کمک های دولت در یک بوروکراسی پیچیده دیر به شهرها اختصاص می یابد و یا اصلا اختصاص نمی یابد.
دکتر نوید سعیدی رضوانی، استاد شهرسازی در گفت وگو با مهر با بیان اینکه دولت به علت حضور تمامی نهادهایش در تهران موظف است قسمتی از هزینه های شهر را تقبل کند گفت: شورای شهرها و شهرداری ها باید اختصاص مالیات های شهر به شهرداری را دنبال کنند در حالی که شهروندان وقتی بدانند که مالیات در شهر خودشان مصرف می شود راحت تر مالیات می پردازند.
عضو هیات علمی گروه های معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه در قانون شهرداری ها مصوب ۱۳۳۴ به این مسئله توجه شده بود که فعالیت های خدماتی شهر بر عهده شهرداری و وظایف امنیتی و سیاسی بر عهده دولت است، افزود: خدمات محلی باید در اختیار شهرداری ها باشد که در قانون ۳۴ گستره وسیعی داشت که به تدریج با انتقال این وظایف به نهادهای دیگر از وظایف شهرداری ها و به تبع آن از اختیارات آنها کاسته شد.
وی با اشاره به اینکه ذات شهرداری مصوب در قانون ۳۴ تفاوت عمده ای با وظایف شهرداری ها در نقاط دیگر دنیا نداشت تاکید کرد: به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و میل دولت به تمرکز گرایی و آموزش ندیدن شهرداری ها و اشکالاتی که در سیستم وجود داشت دولت این وظایف را از شهرداری ها به نهادهای مرتبط به خود منتقل کرد.
این پژوهشگر در مدیریت برنامه ریزی شهری در خصوص تفاوت نحوه اداره اقتصادی شهرهای دنیا با شهرهای ایران گفت: شهر باید منبع ثروت و تولید کننده فرصت اقتصادی باشد و نباید به شهر تنها نگاه کالبدی داشت؛ هر شهری می تواند کسب درآمد کند و برای خود هویت اقتصادی داشته باشد که نمونه بارز آن شهرهای حاشیه جنوبی خلیج فارس است که با استفاده از پتانسیل شهر به درآمد زایی می پردازند.
وی با اشاره به اینکه در شهرهایی مثل تهران که شهرداری در اقتصاد شهر دخالت ندارد و شهرداری در مقابل عمل انجام شده قرار می گیرد، تاکید کرد: اگر شهرداری دارای اختیارات نباشد و در مراجع اصلی تصمیم گیری حضور نداشته باشد شهر دچار اختلال می شود و در صورت عدم تعادل اقتصادی در شهر باعث هجوم مردم به شهر و از کار افتادن عملکردهای شهر می شود.
سعیدی با بیان اینکه در تمام دنیا شهرداری پیمانکار دولت است و اکثر پروژه های عمرانی از جانب دولت تامین اعتبار می شود گفت: شهرداری های موفق دنیا از طریق مالیات عوارض و کمک های دولت نیازهای خود را تامین می کنند ولی در ایران کمک های دولت غالبا دیر اختصاص می یابد که نمونه آن اختصاص نیافتن بودجه تبصره ۱۳ در موقع مقرر است.
وی در خصوص کارکردهای فرهنگی شهرداری با اشاره به اینکه شهرداری های دنیا ارتباط زیادی با شهروندان دارند و در مقابل ارتباط هایی که باعث نارضایتی مردم می شود فعالیت های فرهنگی بسیاری برای شادی و سر زندگی آنها نیز دارند، تصریح کرد: در تمامی شهرهای دنیا فستیوال ها، جشنواره های مختلف و اجرای موسیقی های زنده برای پر کردن اوقات فراغت مردم و ایجاد انگیزه و تعلق خاطر به محل زندگی برگزار می شود که از تامین بن غذای دانش آموزان تا تامین سرویس مدارس را در بر می گیرد.
عضو هیات علمی گروه های معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد با تاکید بر اینکه مهم ترین وظیفه شهرداری در امور فرهنگی بستر سازی برای فعالیت های فرهنگی است گفت: خارج کردن مناسبت های فرهنگی و هنری از فضای بسته و ایجاد امکان ارتباط با این فضاها در زندگی روزمره می تواند ارتباط شهرداری با مردم و ارتباط مردم با شهر را چند برابر کند.
وی جایگاه فعالیت های فرهنگی را در شهرداری دانست و افزود: شهرداری می تواند فعالیت های اجتماعی و فرهنگی بسیار گسترده ای داشته باشد که شهر را به محلی مناسب برای زندگی تبدیل کند.
ضرورت وجود مدیریت واحد شهری
معاون مدیر کل امور شوراهای وزارت کشور گفت: شوراها در ایران فقط بر شهرداری نظارت می کنند در حالی که شهرداری همه مسئولیت های شهر را بر عهده ندارد و بسیاری از سازمان ها که هنگام دریافت بودجه مدعی مسئولیت در شهر هستند در زمان پاسخگویی جوابگو نیستند به همین لحاظ در ایران یک مدیریت واحد شهری پاسخگو به مطالبات و حقوق شهروندی وجود ندارد.
دکتر اصغر مهاجری، با بیان اینکه عدم وجود مدیریت واحد شهری یکی از بزرگ ترین نقاط تمایز مدیریت شهری در ایران با کشورهای توسعه یافته است گفت: اگر مدیریت شهرداری و شوراها به سمت مدیریت واحد شهری برود این دو نهاد می توانند پاسخگوی بسیاری از مطالبات و مشکلات باشند و با وجود مدیریت واحد شهری، شهرداری و شوراها همان کارکردی را پیدا می کنند که در کشورهای توسعه یافته دارند.
دکتر اصغر مهاجری، وجود دولت لاغر و چالاک را که بیشتر وظیفه نظارتی دارد و امور محلی را به مدیریت محلی واگذار کرده است دیگر وجه تمایز مدیریت شهری کشورهای توسعه یافته با ایران دانست و افزود: در کشور ما دولت محور و مرکز فعالیت هاست در حالی که لازمه کارآمدی شوراها این است که وظایف مربوط به شهروندان از دولت انتزاع و به مدیریت شهری واگذار شود تا هم مدیریت شهری شکل گیرد و هم شعار کاهش تصدی گرایی و تمرکز زدایی تحقق یابد.
وی با توجه به وجود شوراهای منطقه ای در کشورهای توسعه یافته که با تجمیع آنها پارلمان شهری شکل می گیرد تاکید کرد: یکی از نقطه نظرهای چالش برانگیزی که در ایران مطرح است پاسخ به این پرسش است که آیا شوراها همان پارلمان های محلی هستند و یا شوراها به عنوان مدیریت اجرایی وارد شهر می شوند.
مهاجری در پاسخ به این پرسش که آیا شورای شهر و شوراهای فرادست می توانند مانند پارلمان های شهری با ایجاد ارتباط بین اعضای منطقه ای خود و شهروندان پاسخگوی نیاز آنان باشند گفت: در ایران یکی از برداشت هایی که از شورای شهر می شود پارلمان های محلی است که این مفهوم را می توانیم از طریق شوراهای فرادست پیگیری کنیم و با توجه به اینکه در ایران شورای پایه شورای شهر و روستا است شوراهای فرادست مانند شورای بخش ها، استان و شورای عالی استان ها می توانند نقش پارلمان های محلی را بازی کنند.
معاون مدیرکل امور شوراهای وزارت کشور شوراها را از منظر جامعه شناسی توسعه بهترین تئوری برای توسعه جوامع محلی و منطقه ای دانست و تصریح کرد: قانون اساسی ایران مسیر توسعه ایران را بر اساس شیوه شورایی و مدیریت محلی بنا نهاده است از این جهت شورای شهرها و مدیریت های محلی پیام آوران توسعه محلی و منطقه ای هستند.
وی استفاده کشورهای توسعه یافته از مدیریت محلی را بسیار قابل توجه عنوان کرد و افزود: شورای شهر در ایران موفقیت های زیادی داشته است و در مقایسه با معادل های خود در جهان قابل تحسین است ولی در مجموع کشورهای توسعه یافته در این زمینه بسیار موفق تر هستند.
مهاجری، وجود شوراها را در مسیر توسعه ایران که سال ها در مسیر فرهنگ ارباب و رعیتی حرکت کرده است بسیار تاثیر گذار دانست و تاکید کرد: در ایران همواره سیستم مرکز به پیرامون حکمفرما بوده است و مدیریت شهرها و روستاها به روش غیر دموکراتیک بوده است در حالی که وجود شوراها در این ۸ سال باعث تغییر این رویکرد بوده است .
روزنامه جوان
