موقعیت جغرافیایی و ویژگی های طبیعی

شهرشتان چناران با 3350 کیلومتر مربع وسعت در 75 کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است .این منطقه در محدوده دامنه های جنوبی رشته کوه هزار مسجد قرار گرفته است و رشته کوه هزار مسجد در شمال رشته کوه بینالود در جنوب دشت چناران واقع شده و از برکت فراوانی آبریز رشته کوههای مذکور سرزمینی آباد و حاصلحیز می باشد. شهرستان چناران از شمال و شمال غربی و شرقی به شهرستان درگز و قوچان ،از شرق به شهرستان کلات ار جنوب به شهرستان های مشهد و ازجنوب غربی و غرب به شهرستان نیشابور محدود گردیده است. این شهرستان دارای دو بخش مرکزی و گلبهار و 5 دهستان بقمج، چناران،رادکان ،بیزکی و گلمکان می باشد و بر اساس نتایج آخرین آمارگیری نفوس در سال 1375 دارای 106531 نفر جمعیت شهری و روستائی است. دشت چناران بر روی خط زلزله قرار داشته و خر چند گاه زلزله ای در این منطقه رخ می دهد.

میل رادکان

این میل در نزدیکی شهرستان چناران و 85 کیلومتری غرب مشهد واقع شده است. ارتفاع آن 35 متر، قطر داخلی اش 14 متر و قطر خارجی اش 20 متر می باشد. منظر بیرونی بنا تا ارتفاع 5/2 متری به شکل 12 ضلعی و از آن جا تا زیر گنبد به صورت 36 ترک نیم ستونی ساخته شده است. میل رادکان دارای گنبد مخروطی شکل است که ساختمان آن احتمالاً در سال 607 ه.ق به پایان رسیده است. بنابر تحقیقات انجام یافته این بنا کاربرد تقویمی و نجومی نیز داشته است.

بند اخلمد

 این بنا در 17 کیلومتری جنوب غربی شهر چناران و 5 کیلومتری شمال روستای اخلمد قرار دارد. برخی از صاحبنظران بنیان این سازه را به عهد تیموری و برخی دیگر به دوران صفویه نسبت می دهند. بند اخلمد بر روی سنگهای آهکی دوران دوم زمین شناسی با مصالح سنگ، آجر و ملات ساروج ساخته شده است. طول بند 225 متر و عرض آن در تاج 11 متر و در بستر رودخانه 5/13 متر و ارتفاع آن 12 متر است. این بند آب مورد نیاز کشاورزی پایاب بند در دشت مشهد را تامین می نموده و در افزایش آب های زیرزمینی منطقه نیز موثر بوده است.

دره آبشار اخلمد

این منطقه در 17 کیلومتری جنوب غربی شهر چناران در جوار روستای اخلمد قرار گرفته است. دره نه چندان عریض اخلمد با دیواره های سنگی بلند و پوشش گیاهی متراکم در کف همواره خالق مناظری بدیع بوده است. در ابتدای این دره باغات فراوان میوه به چشم می خورد که تابستان ها مورد استفاده اهالی منطقه و بالاخص مردم مشهد قرار می گیرد. در انتهای این دره، ابشاری باشکوه جریان دارد که بسیاری از گردشگران از میان آن عبور نموده تا از آن آبشار رفیع و زیبا دیدن کنند. این آبشار 23 متر ارتفاع دارد.

بنای آرامگاه خواجه عبد الرحمن گهواره گر

بنای مشهور به مقبره خواجه عبدالرحمن گهواره گر بر فراز تپه ای نه چندان مرتفع در حاشیه شرقی بر روستای نوزاد به فاصله 3 کیلومتری از گلمکان قرار گرفته است. پیرامون این بنا را نیز قبرهای قدیمی پوشش داده است. به استناد تذکره ها،خواجه عبدالرحمن گهواره گر از عرفا و صوفیان مورد احترام منطقه گلمکان بوده و خود نیز مرید عارفان نامدار آن دوران از جمله مولانا رضی الدین مایانی و شیخ حافظ بهاء الدین عمر ابردهی بوده است. در کتاب جوهر الاسرار و طرائق الحقایق کنیه وی ابوالقاسم و پیشه وی گهواره سازی ذکر شده است . بر اساس شواهد معماری ،روند تکامل آرامگاه عبدالرحمان از یک سکوی ساده آغاز گردیده و در قرون بعدی بدون تخریب و دخل و تصرف گنبد و بارگاهی بر آن افزوده شده است.

بلغور خانه مزار شیخ عبدالرحمن گهواره گر

این بلغورخانه در فاصله 30 متری شمال شرقی بنای مزار عبدالرحمان گهواره گر قرار دارد. به نظر می رسد زوار برای رسیدن به بالای تپه ابتدا به این مکان وارد شده و آنگاه از راه پله ها یا مسیر شیب داری به طرف مزار، بالا می رفته اند. بررسی نوع ساختار معماری و مصالح بکار گرفته قدمت این بنا را تا حدود سده دهم یا کمی دورتر قطعی می کند. استفاده از طاق های جناقی و کم خیز و سه کنبد عرقچینی، تناسب و تقارن در پلان بر ساخت آن در دوره صفوی اشاره دارد. این بنا شامل ساختمانی آجری به طول 20/11 متر و عرض 20/10 متر می باشد و زیر سازی ساختمان به شکل سنگ چین بوده و بخش های فوقانی به صورت آجر چین با ملات گچ و گل ساخته شده است.

چشمه گیلاس

نام قدیمی این مکان گلسب بوده و در فاصله ی تقریباً 25 کیلومتری چناران و 50 کیلومتری شمال غربی مشهد و 21 کیلومتری غرب آرامگاه فردوسی قرار گرفته است. در عهد تیموری به همت امیر علیشیر نوایی،آب این چشمه به سوی شهر مشهد هدایت شده و از صحن عتیق می گذشته است. چشمه گیلاس یکی از مناطق ییلاقی شهرستان چناران است که با آب و هوای خنک و پاکیزه خود، تابستان ها همچون مامنی برای گردشگران و طبیعت دوستان است.

رباط سید آباد

این رباط تاریخی در مجاورت روستای سید آباد در بخش جنوبی شاهراه مشهد- قوچان به فاصله تقریبی 18 کیلومتری شمال غرب شهر چناران واقع شده است. با عنایت به اسلوب و ویژگی های معماری به کار رفته در این بنا از جمله نوع قوس ها، می توان بنیان آن را به عصر صفویه نسبت داد. رباط مزبور از نوع سر پوشیده بوده و فضای داخلی آن دارای 8 ستون می باشد که پوشش سقف بر روی آنها قرار گرفته است. بنای مزبور فاقد هر گونه عنلصر تزئینی می باشد و احتمالاً در دوره های بعد اصطبلی به ضلع غربی بنا افزوده شده است.

قبرستان پائین ده

این قبرستان در جنوب شهر گلمکان در ابتدای مسیر خاکی آن به روستای اسجیل واقع شده است. محدوده مزبور به دلیل داشتن قبور متعدد از حدود سده هشتم هجری تا زمان حاضر به لحاظ تاریخی دارای اهمیتی بسیار است و چون در پائین دست گلمکان قرار گرفته به قبرستان پائن ده یا سرپل مشهور شده است. در این قبرستان بیش از یکصد سنگ قبر به صورت پراکنده به ایی مانده که قدیمی ترین سنگ قبر موجود به تاریخ 771 ه.ق باز می گردد و در محدوده جنوبی قبرستان قرار گرفته است.

چشمه سبز

کیلومتری غرب شهر مشهد، در دامنه کوههای به هم پیوسته بینالود قرار گرفته است. این منطقه طبیعی با هوای سرد و پاکیزه در تابستان یکی از مکان های ییلاقی شهرستان چناران محسوب می گردد. حتی گردشگران بسیاری به وقت فصل گرما از مشهد مقدس به دامن این چشمه پناه می آورند.

حسینیه قدیمی گلمکان

حسینیه قدیمی گلمکان در شمال گلمکان و در مجاورت میدان امام علی (ع) و جنب مسجد جامع قرار دارد. این بنا فاقد کتیبه می باشد.اما اهالی منطقه بر این باورند که ساختمان مذکور حداقل دویست سال قدمت دارد. این ساختمان با هدف برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(ع) ساخته شده و به هنگام عزاداری در میانه حیاط علم بزرگی برافراشته و حضار در رواق هایی که به حیاط مشرف می باشند به تماشای مراسم شبیه خوانی و عزاداری می پرداختند. در این ساختمان طبقه همکف برای مردان و طبقه بالا برای بانوان در نظر گرفته شده است.

غار پرده رستم

این پدیده طبیعی در شهرستان چناران واقع شده و یکی از مهم ترین جاذبه های طبیعی و گردشگری شهرستان چناران به شمار می رود. غار پرده رستم دارای دیواره هایی زیبا و دیدنی از جنس سنگ آهک می باشد و در زمره غارهای آهکی بشمار می آید.

هنرهای سنتی و صنایع دستی

اگر چه در شهرستان چناران هنرهای سنتی از رواج چندانی همچون گذشته برخوردار نیستند. اما هنوز در این شهرستان کارگاه هایی یافت می شوند که به تولید فرش های دستباف ،گلیم های الوان با نقوش رنگارنگ و دستبافی مشغول می باشند

مسجد جامع رادکان

بنای تاریخی – مذهبی مسجد رادکان در 15 کیلومتری شمال غرب چناران در حاشیه خیابان اصلی روستای رادکان واقع شده است.مسجد مزبور شامل یک شبستان ستوندار و حیاطی مستطیل شکل می باشد. شبستان مسجد با وسعت تقریبی 3300 متر مربع دارای دوازده ستون و دوازده نیمه ستون بوده و محراب ساده ای نیز در ضلع جنوب غربی در ردیف میانی فضای آن تعبیه شده است. مسجد رادکان فاقد هر گونه عناصر تزئینی است و تنها کتیبه موجود در مسجد مزبور موید بنیان آن در سال 1332 ق و مضمون این کتیبه راجع به وقفیلات مسجد رادکان است به نقل از مولف مطلع الشمس ،رادکان در سال 1162 ه.ق مورد توجه رضاقلی میرزا پسر نادرشاه قرار گرفت و قلعه ای خشت و گلی با یازده برج در ان جا ساخته شد که مسجد جامع رادکان نیز در میانه آن بنیان گردیده بود.

دانلود نقشه شهر چناران