دهلی از شهرهای هند است که در کنار سه منطقه شهرداری دیگر پایتخت ملی هند را تشکیل می دهد. در واقع دهلی نو که امروزه ادارات دولتی در آن واقع شده اند، بخشی از ابرشهر دهلی را تشکیل می دهد. سرزمین پایتخت ملی با احتساب شهرها و شهرک های اقماری فرید آباد، گورگاون، نوید و قاضی آباد با ۵/۱۹ میلیون نفر جمعیت پنجمین منطقه بزرگ تجمع انسانی جهان است.
اهمیت دهلی بیش از هر شهر دیگری در تاریخ هند است. این کهن شهر طی قرون گذشته کرسی نشین هفت سلسله تاریخی امپراتوری هند بوده است. در چندین هزاره ۶۰هزار آثار تاریخی در دهلی بنا شده اند.
براساس منابع باستانشناسی هند، این شهر در سال ۵۰۰ قبل از میلاد مسیح توسط پانداواس ساخته شده است.
بسیاری ریشه نام دهلی را در واژه فارسی دهلیز می دانند. بعضی ها نیز بر این باورند که واژه دهلی تحریف شده نام راجا دهیلو از پادشاهان هند است. اهالی ساکن این شهر را امروزه دهلیتیس می نامند.
دهلی شهری است جهانشمول، ۱۶۰کشور جهان در این شهر دفتر نمایندگی سیاسی دارند. دهلی بخش عمده ای از اهمیت تاریخی خود را مدیون کوه های آراوالی که در جنوب غربی این شهر واقع شده- و رودخانه یامونا- که دهلی بر کرانه های غربی آن قرار دارد- است.
این موقعیت جغرافیایی استثنایی سبب شده است تا دهلی از دیرباز بر مسیر تجاری که از شمال غربی هند به کرانه های رود گنگ کشیده شده بود، تسلط پیدا کند. این وضعیت رونق شهر دیلی را در پی آورد و به تبع آن این شهر به یکی از مراکز اصلی فرهنگی و روشنفکری هند تبدیل شد.
جغرافیا و آب و هوا
دهلی از شرق با ایالت اوتارپرادش و از غرب با ایالت هاریانا هم مرز است. ایالت دهلی را می توان مشخصاً به سه بخش بزرگ جغرافیایی تقسیم کرد: جلگه ای که رودخانه یامونا از آن می گذرد، نواحی کوهستانی و جلگه گنگ. سرزمین های واقع در اطراف رودخانه یامونا بسیار حاصلخیز هستند.نواحی کوهستانی با ارتفاع میانگین ۲۹۳متر اغلب بخش های این ایالت را پوشانده اند.کوه ها از تپه های آراوالی در جنوب ایالت کشیده شده و دایره وار مناطق وسیعی از ایالت را احاطه کرده اند. این کوه ها از ناحیه شمال شرق و غرب دهلی را در برگرفته اند.رودخانه یامونا تنها رودخانه ای است که از شهر دهلی گذر می کند. بخش اعظم شهر و به ویژه دهلی نو در کرانه های غربی رودخانه واقع شده اند. دهلی قدیم یا بخش کهن شهر نیز در کرانه های شرقی رودخانه یامونا قرار گرفته است.
جمعیت شناسی
براساس سرشماری سال۲۰۰۵ جمعیت دهلی(بدون احتساب حومه و نواحی آن) بیش از ۱۵میلیون نفراست. دهلی سومین مرکز بزرگ تجمع انسانی در هند پس از بمبئی و کلکته محسوب می شود. این در حالی است که در حدود ۲۹۵هزارنفر در دهلی نو و ۱۲۵هزار در کانتون دهلی زندگی می کنند. البته همانگونه که در ابتدا نیز ذکر آن رفت جمعیت دهلی با احتساب جمعیت شهرک های اقماری آن ۵/۱۹میلیون نفر است. نسبت جمعیت مردان به زنان ۱۰۰۰ به ۸۲۷ نفر است. آمار با سوادی در این ابرشهر نیز ۵/۷۸درصد برآورد شده است. دهلی نو از نظر اقتصادی وضعیت بسیار مطلوبی دارد و از این لحاظ اقتصاد به سرعت در حال رشد است.
براساس آمار سال۲۰۰۱ نزدیک به ۱۳میلیون نفر در دهلی زندگی می کردند که این میزان در سال ۲۰۰۵ به ۱۵میلیون نفر رسیده است. این آمار نشانگر آن است که جمعیت دهلی در سال های اخیر با ۶۰درصد رشد مواجه بوده است. این در حالی است که با احتساب شهرک های نویدا، گورگاون، فریدآباد و قاضی آباد جمعیت این ابرشهر به ۲۰میلیون نفر می رسد.
با توجه به موقعیت های مناسب و زیاد کار، میلیون ها نفر از مناطق روستایی ایالت های همجوار هاریانا، پنجاب، اوتارپرادش و بیهار جذب شهر دهلی شده اند. در همین چارچوب نیز فشارها بر دولت ایالتی دهلی در راستای منطبق کردن زیرساخت های شهر با جمعیت ساکن دهلی به شدت افزایش یافته است.درسال ۲۰۰۱ دولت طرح جدیدی را به عنوان نقشه اصلی به اجرا درآورد. این طرح به منظور گسترش مناطق جدید مسکونی، تجاری و صنعتی در محدوده شهر دهلی و حتی نواحی خارج از آن به اجرا درآمد.
۶۷/۸۳درصد از ساکنان دهلی را هندوها، ۹درصد مسلمانان، ۱/۶درصد سیک ها و ۹/۰درصد مسیحی ها تشکیل می دهند. البته کلیمیان و بوداییان نیز بخش کوچکی از اقلیت های مذهبی ساکن شهر را تشکیل می دهند.
اغلب ساکنان شهر از نژاد پنجابی و جاتی هستند. ناگفته نماند که طیف های نژادی دیگری نیز از سایر مناطق و ایالات هند در دهلی به ویژه طی سال های گذشته سکنی گزیده اند. تعداد زیادی کشمیری نیز در حومه و نواحی اطراف دهلی زندگی می کنند.به رغم چند نژادی بودن جمعیت ساکن شهر دهلی، زبان اصلی مردم، هندی است و پس از آن مردم به زبان های انگلیسی، پنجابی و اردو صحبت می کنند. انگلیسی در کنار زبان هندی(یاهیندی) زبان رسمی است و پنجابی و اردو زبان های دوم محسوب می شوند. از زمانی که دهلی به عنوان پایتخت هند انتخاب شده است، گروه های مختلف زبانی از تمامی مناطق هند در این ابرشهر سکنی گزیده اند. از جمله این گروه های زبانی می توان به نام هایی نظیرتامیل، کانادا و تلگو اشاره کرد.
روزنامه همشهری
